shabd-logo

গুনাভিৰাম বৰুৱা।

7 December 2023

0 দৰ্শন কৰা হৈছে 0

সৌমার ভ্রমণ।

এই অসম দেশ আমাৰ মাতৃভূমি। আমি ইয়াতেই উপজিছো। ইয়াতেই শিক্ষা পাইছো। এই দেশব নামেই আমি সংসার হাটত বিকা হই আছো। জননী যেনে আদবনীয়া আক পূজনীয়া এই আমাৰ জন্মভূমিও আমাৰ পক্ষে তেনে মৰম আৰু সেরাব থলি। যাক যি ভাল পাই তাক সি বৰকৈ শলাগে সেই শলাগির লগীয়া বস্তুৰ যিমান কি দুর্বলতা থাওক, বিমান কি আসোরাহ থাওক সেই বোৰ সেই জনে নেদেখে। এনে ভার দুর্বল আক স্বার্থপর হলেও ই অতি মনোরম। ইয়াত প্ৰীতিৰ উচ্চ আদর্শ পোরা যায়। অনেকে ইয়াক অন্ধ প্রেম বুলিব পাবে। বোলে বোলোক। এইরূপ নহলে পিতৃমাতৃ গুরুজনব প্রতি ভক্তি, সন্তানব প্রতি স্নেহ ভাৰ্য্যাৰ প্রতি প্রেম, দণিদ্রব প্রতি দয়া এই বিলাককো অন্ধ প্রেমব শাখা বা স্বাৰ্থপৰতাৰ কাৰ্য্য বুলিব লাগে। যোগাঁ সকলৰ যোগৰ ওপৰতো সেইরূপ দোষাবোপ হব পাবে। দোষেই হওক বা গুণেই হওক সৃষ্টি কাগুলৈ চালে এনে- ভাব মনুষ্য জাতিব হৃদযব সহজ অৱস্থা। আমাৰ এই দেশ অতি প্রাচীন। প্রাচীন ইতিহাস পুর্বাণত ইয়াৰ বিবরণ পোরা যায়। এতিয়া যাক আসাম বোলো সি পৌৰাণিক যুগত কামরূপ, শোণিতপুর, কুণ্ডিল, হিড়ম্ব, জয়ন্তিপুৰ, মণিপুৰ প্রভৃতি (কৰি) বাজ্যৰ সমষ্টি। বালক্রমে এই সকল দেশ পতন হলত সকলো বোৰেই কামরূপ বুলি প্রসিদ্ধ হল। ত্রেতাযুগত ৰামচন্দ্রর অরতাব। তেওঁৰ প্রপিতামহ বন্ধুৰজাৰ দিনত হাতীৰ নিমিত্ত (এতিয়াৰ দৰেই) কামরূপ প্রসিদ্ধ আছিল। কামৰূপৰ ৰজাই ৰত্ৰ যজ্ঞত বিশেষ মান (সৎকাৰ) পাইছিল। দ্বাপৰ যুগত শ্রীকৃষ্ণ অৱতাৰ। সেই যুগতো এই দেশ প্রসিদ্ধ আছিল। (মহাভাৰতত বন পর্ববত তাৰ বিশেষ প্রমাণ আছে)। এই কামরূপ ৰত্নপীঠ, কামপীঠ, স্বর্ণপীঠ আৰু সৌমাৰপীঠ এই চাৰি পীঠ বা ভাগত বিভক্ত। বঙ্গদেশৰ বগুড়া মকুমাৰ অন্তর্গত করতোয়া নদীৰ পৰা স্বর্ণকোষ নদী পন্যন্ত বরূপীঠ। স্বর্ণকোষ নদী কোঁচবেহাৰৰ পূৰ্ব আৰু গোরালপাড়ব পশ্চিম সীমা। স্বর্ণকোষৰ পৰা ৰূপীকা নদী পর্য্যন্ত কামপীঠ: এই কদীক' এতিযাব নগাও (আগৰ খাগবিজ্ঞান) জিলাৰ রূপহী নদী। কোন কোন লোকে কামরূপ জিলাৰ উত্তৰ পাড়ব পূব্বসীমা আক দৰঙ্গ জিলাব পশ্চিম সীমা বড নদীকে। এই রূপাকা বুলি কয। রূপাকাব সব। ভৈৰবী নদী পর্য্যন্ত স্বর্ণপাঠ এই ভৈববী তেজপুৰৰ গলপ উজনাব ভন্ডলু নদী। ভৈববীব পবা দিকববাসিনী পর্যন্ত সৌমাৰ পাঠ। দিকবাসিনী লক্ষিমপুৰ বা ডিরুগড় জিলাৰ অন্তর্গত শদীয়াৰ ওচবত দেবার স্থান। দিক্কবর আধুনিক নাম দিকক্ট বা দিকবঙ্গ নদী। এই সৌমাব পাঠেই এতিযাৰ প্রায উজনীগণ্ড বা ওপব আসাম। স্বর্ণপীঠেই মধ্য আসাম আক কামপাঠেই নিম্ন আসাম। এই বাজাই মহাপুকষ (গুক) শ্রীশঙ্কবদের আক মাধরদের আক তেওঁ বিলাকৰ শিষ্য সবলৰ লীলা বা ধৰ্ম্ম প্রচাৰৰ স্থান। শ্রীশক্ষবদেরব চন্মস্থান বড়দোরাত, মাদরদেরব বুগুকাত, এই কুণ্ডক। দবঙ্গব কোনো অঞ্চণাত বুলি অনুমান হয়। ইযাব আধুনিক নামব পৰিচয় পোরা অতি কঠিন। এও বিলাকৰ জন্ম আৰু আদি লালা স্বর্ণপাঠত। উজ্জনীৰ বেলগুড়িত এও বিলাকর মধ্যলালা। এই বেলগুডি সৌমাৰ পাঠত। পাটবাউসী, বড়পেটা, সুন্দবিদিয়া গণককুচিত দুজনা গুবব শেষ লীলা। এই সকল স্থান (খান) কামপাঠত। মহাপর্ষায়া ধৰ্ম্মর লোক সকলব মতে তিনি খানি বাজ্যত দুজনা গুকব লালা অর্থাৎ উজনা (সীমাৰ) কামরূপ আৰু কোচবিহাৰ এই তিনি বাজ্যত তিনিখানি ধৰ্ম্মৰ নগৰ। "বেহাবে মধুপুর, কামরূপে বড়পেটা উজনীত কমলাবাডা।"

এই দেশৰ উত্তবত হিমালয় পর্বত শ্রেণা। ইয়াৰ নামনিৰ পৰ্ববত বোবত ভোট ডফলা, অকা আবৰ মিচিমি চিংফৌ প্রভৃতি পরবতাযা অসভ্য জাতি বিলাক থাকে। ইয়াৰ দক্ষিণে নগা, খাশিয়া, গাড়ো পর্ববত বিলাক ইযাত নগা, খাশিয়া, গাড়ো প্রভৃতি পর্ববতীয়া লোকবিলাক বাস কবে। হিমালয়ব উত্তবব মানস সবোবৰত ব্ৰহ্মপুত্র নৈব উৎপত্তি। ই প্রথমে পূর্বববাহিনী আক পাড়ে পশ্চিম বাহিনী হৈ আসাম দেশক উত্তৰ কুল আক দক্ষিণ কুল (বা পাড়) দুভাগ কবি, সেই সবোবৰৰ দাঁতিতে উৎপত্তি হই নামি অহা গঙ্গা নইবে সইতে বঙ্গদেশর ঢাকা জিলাত অনেক দুৰৈৰ পাছত লগ লাগিছে। এইরূপে (যেন) দুটা ভাইভনী লগলাগি হাতত ধৰাধৰি কৈ মহা আনন্দে দুষ্টকো দুইএ উৎপত্তিৰ পাছৰ ঘটনা বিলাকৰ কথা কৈ অনন্ত সাগৰত পৰিছে। পুণবাই আকে। দুইও প্রাকৃতিক গুণে (ভাগবৃষ্টিরূপে) জন্ম পাইছে। কিমান দিন যে এইরূপে যাব তাব নির্ণয় নাই। বঙ্গালী আৰু আমাৰ মাঝত পৰস্পৰ অমিল অসূয়া লক্ষ ৩য়; কিন্তু আমাৰ বজা (?) ব্রহ্মপুত্র আক বঙ্গালীব গঙ্গা মাইএ দুইও সেইরূপে সম্মিলিত হই আপোনাক আপুনি আনন্দত পাবি প্রকাণ্ড বেগবতী মেঘনা নাম ধবিচে আক বড় বহস্তোবে বঙ্গ সাগৰত পৰিছে। ইয়ার দ্বাবাই আমি সঙ্গ উপদেশ গ্রহণ কৰিব পাবো। এই এই উপদেশৰ সাৰ মন্ম গ্রহণ কবিলে আমাবো সঙ্কীর্ণতা গুচিব আক মেঘনাব দবে আমিও প্রকাণ্ড হই অনন্ত উন্নতি সাগৰত পাবিব পাখিম। প্রিয় পাঠক! এনে, সময়ত কেতিয়াবা হবৰ সম্ভব নে?

উত্তব আক দক্ষিণ ফালৰ পর্বতব পবা সক সক নদী ওলাই কোনো খান বা আনৰ লগত কোনো খানে বা অকলেই লুইতত পড়িছে। এই দেশ প্রকৃতির বিতোপন ক্রীড়া ভূমি, অনেক প্রকাব প্রাকৃতিক সৌন্দর্য্য ইযাত আছে। ব্রহ্মপুত্ৰৰ দাঁতিব পৰা উত্তৰ ফালে চালে হিমালয় পর্নদত শ্রোণীব বরদে ঢাকি থক। ওখ ওখ টিও বোৰ দেখি। এনে অনুমান চয যেন ঋযিসকলে মূৰত বগা টুপি একোটা পিন্ধি (বা বগা শুকুলা চুলি মেলি, সূৰ্য্যৰ ফাললৈ চাই তপস্তা কৰিছে। আৰু ভাবতৰ (বিশেষকৈ আসামব) বর্তমান চীন অৱস্থা মোচনব নিমিত্তে ঈশ্ববক প্রার্থনা কৰিছে। ইয়াত নির্গুনে তপস্থ্য। কবিবলৈ অনেক স্থান আছে। সেই সকল স্থানত বহি প্রকৃতির অনুপম শোভা চায় প্রকৃতিব অধিপতিব অশেষ সৌন্দয্য চিন্তা কৰিবলৈ অনেক উত্তম সোযোগ। সেই কারণেই পূর্ব্বত আধ্য সন্তান সকলে ইয়ালৈ আহি অনেক ঠাইত তপক্ষ। কৰিছিল। সেই কাৰনেই এই দেশত অনেক ঋধিমুনিৰ আশ্রম। সেই কাবনেই ইয়াত অনেক তীর্থস্থান, এই দেশ অতিশয় দুর্গমো যে নাছিল এনে নহয়। মগধ দেশৰ বিখ্যাত বজা জবাসন্ধই তেওঁ বাজা কাঢ়ি লোরা অনেক বজাক এই দেশৰ সৌমাৰ খণ্ডত বন্দিকৈ থইছিল। শ্রীকৃষ্ণব কৌশলত ভীমে জরাসন্ধক বধ কৰি সেই সকলক মুক্ত কবিলে ।এই দেশ অসুৰ বা বাক্ষস অর্থাৎ অনার্য্য জাতিব বসতি স্থান আছিল। ই বানাস্তব, নবকাশুব, হিড়ম্বা, বভ্রুবাহন প্রভৃতি অম্ভব বা অনাৰ্য্য বজাৰ দেশ। ক্রমে আর্য্যস্রোত ভাবতবৰ্ষত প্রবাহিত হলত এই দেশতো আৰ্য্য সন্তানে বসতি কৰিলৈ ধৰিলে, আৰ্য্যধৰ্ম্ম প্রচলিত হল। সেই অনুব সন্তান সকল অনেকে আর্য্য ধৰ্ম্ম গ্রহণ কৰি, আৰ্য্য সন্তানৰ লগত মিহলি হল। অরশিষ্ট অনেক এতিয়াও অনার্য্য ভাবেই আছে। গাড়ো, মিকিব, নগা ভফলা প্রভৃতি আদিবাসি জাতি বোবেই সেই অনাগ। বা বাক্ষস সন্তান। এই দেশ পুলে দুর্গম থকাৰ কাৰণেই ইয়াব বিদয়ে নানা প্রকাব (নাচৎ নাভূত) আশ্চর্য্য কথা বিদেশত বাষ্ট্র। বত্তকাল হিন্দু বক্তা হোৱাৰ পাছত ইয়াত বৌদ্ধধৰ্ম্ম প্রচলিত হইও অনেক দিন আছিল। বৌদ্ধধর্মী বজাও যে নাচিল এনে নহয়। বৌদ্ধধৰ্ম্ম লোপ হোৱাব পাচে হিন্দুধম্ম প্রচলিত গুলত হিন্দু বজাব আকৌ আধিপতা হল। ইয়াত প্রথমে সক সক বজা আছিল ক্রমে অনেক সক বঙ্গা গুছি ডাঙ্গব বঙ্গা আক বাজা হল। পাছে ইন্দ্র বংশীয় আহোম বক্তাই এই দেশর সৌমার খণ্ড প্রথমে নিবিববাদে ললে। ক্রমে বাজ্য বিস্তার কবিলে। এক কালত করতোয়া পদ্যন্তে আহোম বাজা বিস্তাবিত তৈছিল। গাছে বহুদেশ আক আসাম দেশব সাম্য গুয়ালপাড়াৰ ওচরব মানাঙ্গা (মান অন্তা) নদা এই স্তিব পাকিল। বাজসিক, ধৰ্ম্ম বিষয়ক অনেক শুলস্থুলব পাছত আকোমর ভিতরতে বঙ্গা মন্ত্রির কন্দল হোরাত ব্রক্রমা বা মানে আছি এই দেশ ললে। মানে অনেক উৎপাত কবিলে। পবিশেষত ব্রিটিশ গবর্ণমেন্ট (ইংরাজে) এই দেশ মানব ক্ষাতব পবা লয়। ১৮২৪ সনব পরা আজি পর্য্যন্ত ই হাবাজ অবিনত আছে। ইয়াব ভিতবত এই দেশত অনেক প্রকাব উন্নতি (কিছু পরিমাণে অরনতিও) চউছে। কিন্তু সেইবিলাক কথা সামাজিক ইতিহাসব অন্তর্গত। সম্প্রতি এই দেশত গমনাগমনবো (আগতকৈ) অনেক সুযোগ কইছে। বেলওরে ভাপৰ জাহাজ আৰু আলি পদলি বিলাক পোন গেরাত দূবতা কমিয়ে। আৰু পুর্ববব দবে এঠাইব পৰা আন ঠাইলৈ যাব লাগিলে চোলোও নাও আক ডাবলি (চকলি শব্দব) ভাবব বিশেষ আশ্রয় লোয়াৰ প্রয়োজন গুড়িছে। গবর্ণমেন্টর শুদৃঢ় শাসনৰ প্রভাৱত যাত্রি আক বাটকয়াই নিবিড়ে গমনাগমন কবিব পাৰে (আগৰ দবে তাই পাব মাবিব নেলাগে)। আমাৰ এনে প্রাচীন দেশ এতিয়া এনে সুবিধা। এনেতো যদি আমি নিজ দেশত শুকুবো আমাৰ শিক্ষা অসম্পূর্ণ। বিদেশৰ অনেক অঞ্চলত ঈখবৰ ইচ্ছাত ফুবিছো কিন্তু নিজ দেশব সৌমাৰ খণ্ড নেখা নাই। সেই খণ্ডতে বজাব নগব। অথচ উজনী খণ্ডই আমার ইতিহাসব ঘটনাবে পরিপূর্ণ। সেই খণ্ডতে সম্পাতিও নানা উন্নতির সূত্রপাত। তাতেই আসামৰ বিষয় আমি যি কথা জানিলো তারত আমাৰ এতেকে এবাৰ সেইফালে ফুৰিবলৈ যাবব নিমিত্তে ঘোব ৰাজ বিপ্লববো সূত্রপাত। শুনা বিবৰণৰ পৰাই উৎপন্ন। আমাৰ বৰ মন হল। ইমান দিন যে মন নাছিল এনে নহয়! মন আছিল। বড় মন নাছিল। সৌমাৰ বা উজনীত আমাৰ জন্ম স্থান। এতেকে সেই ঠাই স্বর্গতকৈও গবিয়সী। স্বর্গ প্রাপ্তিৰ নিমিত্তে তীর্থদর্শন এতেকে স্বর্গতকৈও যি গৰিয়সী সি মহাতীর্থ। শুনিছিলো তীর্থলৈ যাবৰ মন হলে তাৰ্থৰাজ সিন্ধি- দাতা গনেশে শুরেবে যাত্রীব মন আকষন কৰে। আৰু কোনো ব্যতিক্রম হলে কালভৈববক তীর্থব পবা খেদায় দিয়ে। আমাৰ কিন্তু তীর্থ আৰু গনেশ দুইও, আধ্যাত্মিক। সেই আধ্যাত্মিক গনেশেই উজনীলৈ আমাক আকষিলে; যাবলৈ বৰ মন হল। নগলে বক্ষ। নাই, শান্তি নাই, নিশ্চয়ে ঈশ্বৰত ভৰসা কৰি যাবই লাগে। ক্রমে চিন্তাৰ পৰা প্রতিজ্ঞা, প্রতিজ্ঞাব পৰা কাৰ্য্য ওলাল কেতিয়া কি উপায়ে যোর। ভাল বিবেচনা কবিব লগা হল। দয়াময় ঈশ্বৰে সময়ও হাতত পেলাই দিলে। প্রভু বামচন্দ্রে বারনক বধ কৰিবলৈ বসন্ত কালব দুর্গোৎসর শবৎ কালত কবিলে। বিজয়া দশমীর দিনা যাত্রা কৰি ৰাৱণ বধ কৰিলে। সেই বিজয়া দশমীতে যাত্রা কবিলে যাত্রা অমঙ্গল নহয়। অধিক কি বছৰেকলৈকে আক যাত্রা নকৰিলেও ক্ষয় বুলি বুড়ি আই আৰু আমাৰ হাতত ফলি দিয়া বাপুরে কইছিল। সৰুৰে পৰা সেই দিনা যাত্রা কৰিবলৈ শিকাইছিল প্রকৃতে শবৎ কাল পড়িলেই বাজপথ মুকলি হয় (বাটে পোৱালী মেলে)। বদ বৰষুণ কমে। মহ ডাঁহ নেথাকে এঠাইব পৰা এঠাইলৈ যোরা সুবিধা। বিজয়া শুক্লা দশমী; তাব পাছত প্রথম বাতিও জোনাক। সেই কারণেই সেই বিজয়া দশমীত যাত্রা ভাল। দেবী দুর্গা, সমবেত শক্তি বা মহাশক্তি। দেবীৰ দহখানি হাত দশো দিকৰ শক্তি। ঐশ্বর্য্য, বিজ্ঞা, সিদ্ধি আৰু বল এই মহা শক্তিব সহচব লক্ষী সৰস্বতী, গনেশ, কার্ত্তিক। অদূৰ অজ্ঞান শত্রু শক্তিৰ আধাৰ বা বাহনেই সিংহ। শক্তিৰ আবির্ভাব হলে হীন পশুও পরাক্রমী হয়। প্রতিপদৰ পবা নরমী পর্যান্ত নৱৰাত্রি শক্তিৰ আবাধনা আৰু উত্থাম: দশমীব দিনা কাৰ্য্যক্ষেত্রলৈ যাত্রা। এই শুভ দিনকেই আমিও যাত্ৰাৰ দিন স্থিৰ কৰিলোঁ। দেশৰ এনে উন্নতি গমনা- গমনৰ এনে সুযোগ। আমাৰ ঘৰৰ পৰা দৈনিক ভাপ জাহাজৰ ঘাট ১৬ ক্রোশ। এক ক্রোশে ৪ দণ্ডৰ বাট হলে সেই ঠাই ৬৪ দণ্ডৰ অৰ্থাত এক দিবা বাত্রিতকৈ অলপ অধিক কালৰ বাট। অসম দেশৰ আলি আৰু জল বায়ুক চালে সকলো উপায়তকৈ গৰুৰ গাড়ীৰে যোৱা অতি অন্ততঃ আমাৰ দৰে বহি শুই থকা প্রাণিৰ পক্ষে সুবিধা। যিৰূপ গাড়ী সচৰাচৰ পোৱা যায় তাতকৈ নতুন গঠনৰ এখান গাড়ীও পোরা হল। তাত বহি শুষ্ট থিয় কই সুন্দৰে যাব পাৰি। তাৰ চাৰিও ফালে মন গলেই মেলিব সামবিব পৰা উত্তম কেনবেন্ কাপড়ব পদ্দা। গাড়ী খানি কাঠব, বঙ্গদিয়া। বস্তু বাহানি পবলকে। তলত ভাল সঞ্জোগ আছে। নামিব উঠিবলৈ খাপ আছে। এই গাড়ী পবলিক ওয়ার্কস (গড়কাপ্তানি) ডিপার্টমেন্টৰ সব এঞ্জিনিয়ার বাবু পূর্ণচন্দ্র বন্দ্যোপাধ্যায়ব নতুন প্রনালি আৰু কৌশলেৰে ভাটীৰ ফালৰ এইরূপ গাড়ীব অহিবে কৰিছে। তেও অনুগ্রহ কৰি আমাক জাহাজ ঘাটলৈ যাবলৈ সেই গাড়ী দিয়াত তাকেই আমি ধন্যবাদেবে গ্রহন কৰিলোঁ। বিজয়া শুভদিন হলেও সেই দিনা যাব পরা নকল। তাব পাড় দিনা শনিবাৰ তিথী একাদশী। "পুবে গসলী পশ্চিমে উধা। উত্তবে মধ্যাহ্ণে দক্ষিনে নিশা।" যাত্রার উপযুক্ত সময়। উজনী আমার পূর্বপ দিশে এতেকে শনিবাৰে পূবলৈ যাব লগিয়া হলেও, সেই দিনা গধূলি যাত্রা কৰিবৰ সময় নিদ্দিষ্ট করা স্কুল। এজন সৌমাৰ যাত্রীব "ডায়েবি" অর্থাৎ দৈনকি ঢোকার পবা উদ্ধত।

সম্পাদক।

যাত্রা কিয় করে ইয়াব কাবণ ঢালে জানা যায় যে ইয়ার উদ্দেশ্য মহৎ। এঠাইব পরা আন্ ঠাইলৈ যাবলৈ প্রস্তুত চোরা যায়। যাক যি কবলাগে যি যি কৰিব লাগে যারা কবি যাম বুলি ওলালে তালৈ সুবিধা হয়। কোনো কথা পাহবণ চলেও সোঁৱৰণ হবব অনেক সুযোগ হয়। বন্ধুবান্ধবক সক্ষাৎ কবি মাত বোল লগাই যোরা উচিত আক শিষ্টাচাৰ। আক প্রবাস কবিবর আবন্তনটোও ভালকৈ জনা যায় ঘোৰ বাতিব পৰা যেনেকেই একেবাবে দিন হলে সুবিধা জনক নহয় আৰু ক্রমে ক্রমে চলে যেনে ভাল হয় সেইরূপ এই যাত্রা ও নিবাস পৰিত্যাগ কবি প্রবাস উদ্ভোগ কবা দিবা বাতিৰ প্রদত্তনৰ উযা অক গধূলি সন্ধ্যাব সন্ধিক্ষনো তেনে। বিজয়াব পাছদিনা গালি নিবাস পেবিত্যাগৰ সময় স্তিব হলেও আমি বিজয়াৰ দিনাই যাত্রা কৰিলো। ঈশ্ববে যাত্রা শুভ কবোক।

যাত্রা।

আমাৰ দেশৰ এটা পূর্বৰাপৰ প্রচলিত ৰীতি যে মান আক বৈশাখৰ বিহুব দিনা আৰু তাৰ পাছেও কেইবা দিনলৈকে লোকে সেরা কৰে আৰু আশীর্বাদ লয়। পিতৃ মাতৃ গুঞ্চ জেষ্ঠ জনক সমনীয়াই সাক্ষাৎ করি আনন্দ কবে। ভাবতবর্ষব জ্যোতিষব গণনাবে মাগৰ বিহুৰ দিনা উত্তৰায়ণ সংক্রান্তী সেই দিনাব পবা শীত হাস হবলৈ ধবে। কৃষকে ধান মাহ পথাৰৰ পৰা শস্ত চপাই লয়। সেই মাস মাজতেই কৃষিব বৎসব আবম্ভ হয়। সেই কাৰণে ই মহা সম্ভোধর দিন। সেই কারণেই পরস্পবে এইরূপ প্রীতি সম্ভাষণ কবি বঙ্গ ধেমালি কবে। আক নামগুণ গায়। গরু মতো উদঙ্গ মেলা হয়। সেইরূপে বহাগৰ বিহুব দিনা সূর্য্য বিদূব বেখালৈ যায়। গ্রাম আবস্ত হয়। খেতিয়কে খেতিলৈ বড় আগ্রহেবে অগ্ৰসৰ হয়। বসন্ত কালৰ গতিকে জাব কালি পাত সবি যোরা গছো সতেজ হয়। মাশুক্রব মন উৎসাহ পূর্ণ হয়। পূৰণি বছবে বিদায় পায়। নতুন বছৰ সোমাব সেই কাবণেই এই দিনা আনন্দৰ দিন আক সেই কারণেই পরষ্পরে প্রীতি সম্ভাষণ ববে। ভিবোতা বিলাকেও কাতিমাহব পৰা দীঘল বাতি পাই ন কপান্তর সভা কবি বছেৰেকলৈ কাপড বই থই। ভক্তি আক প্রীতিৰ পাতক কাপড় "বিহুমান" বুলি দিয়ে।

আমাৰ দেশত পুরে দুর্গোৎসর সাধাবণব মাঝত প্রবেশ করা নাছিল। দুর্গোৎসরত চণ্ডীপাঠ হয়। বলিদান কখিব লাগে। শুবণ বজাই চণ্ডীপাঠ কবি বলিদান দি দুর্গাব পূর্জা কৰা কারণেই ভ্রষ্ট বাজা হইছিল। সেই দেখি প্রতিমা সাজি দুর্গা পূজা কেরল বঙ্গা ঘবত হৈছিল। আনব প্রতি নিষেধ আছিল। কামাখ্যা প্রভৃতি কোনো কোনো দেরালয়ত দেবী পূজা হয়। বঙ্গ। বিনে ইতব মানুচর মাঝত মুকলি মুবিযা গোসাই প্রভৃতি কেইঘবমান মানুতে ঘট স্থাপন কবি চণ্ডীপাঠ করাই পুক্তা এভাগ কবাইছিল। বঙ্গা সব যি পূজা হয় সেই পূজাকেই নগৰৰ মানুহে চাইছিল। চহবত পূজার সময়ত বজাৰ গৰত যি পাইক খাটিব লাগে বা বস্তু শোধাব লাগে, সেই বোবেই দুর্গোৎসর দেখিছিল। এতেকে দুর্গোৎসর ইতৰৰ পক্ষে তেনে উৎসব নাছিল। ব্রিটিশ গবর্ণমেন্টৰ দিনত তেনে কোনো বাধা নাই আশঙ্কা নাই। বঙ্গালী লোক আহিল। সেই সকলে দেশত দুর্গোৎসরত বিশেষ আমোদ কৰে। আমাৰ বহাগৰ বিহুত যেনে বিষ্ণু মাননী দিয়াৰ প্ৰথা বঙ্গ দেশৰ হিন্দু সমাজতো পূণত সেই ৰীতি। এতিযা নগৰৰ লোকে (শাক্ত হলে) যাৰ সাধ্য আছে প্রতিমা সাজি দুর্গোৎসৱ কৰিবলৈ ধৰিছে। কোনো ঠাইত আকৌ অনেক লগ লাগি বাহুরাকৈ দুর্গোৎসৱ কৰিবলৈ ধৰিছে। বঙ্গাল দেশৰ এটা নিয়ম আছে যে বিজয়াৰ দিনা গোসানী উটাবৰ পাছত লোক সকলে কোলাকুলি অর্থাৎ দিঙ্গিত ধৰাধৰি কৰি সম্ভাষণ কৰে। আৰু তাৰ পাছেও কেইবা দিনলৈকে ইজনে সিজনৰ লগত দেখা সাক্ষাত বা অকস্মাৎ দেখা হলে কোলাকুলি আলিঙ্গন কবে। এইরূপ প্রিয় সম্ভাষণ সমাজৰ শান্তি আক পুষ্টি বন্ধক। ইংৰাজৰ লগতেই বঙ্গালা বিলাক বৈষয়িক কাষ্য উপলক্ষে এই দেশলৈ আহে। পাচে অসম দেশৰ কৃষি বানিজ্য উন্নতি গোরাত অনেক বঙ্গালা এতিয়া এই দেশলৈ আহিবলৈ ধৰিছে। বিজ্ঞান মতে আমার দেশ ও জাতি প্রাচীন। অসমীয়া, ভোট, ডফলা, গাড়ো প্রভৃতি পারতায়া। অসমৰ সামা অর্থাৎ গোয়াল-পাড়াৰ ভাটাব সি পৃথিবা সি বঙ্গাল দেশ আাক তাব মামুক্ত বঙ্গালী। ঢাকা, কলিকাতা, কাশী, বোম্বাই, পঞ্জাব, কাবুল ইউৰোপ আমার পক্ষে সকলো সমান। কি ব্রাহমন কি যরন, কি মেচ্ছ গোলাল-পাড়ৰ ভাটার মাশুক গলেই আমার মতে বঙ্গাল বা বঙ্গালা। থাক সেই দেশো বিদেশ, কেবল এতিয়া সদক্ষকৈ বিদেশী মাশুক অঙ্গাত কোনোএ দেশোয়ালা, কাবুলা, ইংৰাজ গোবা বেপাবা, শিলটায়া প্রভৃতি কেইটামান বঙালাব উপজাতি বুলি স্বীকার কবিবলৈ ধবিচে। মানুহৰ স্বভাব অনুকরণীয়। কোনো জাতিয়ে কোনো জাতিক পরাস্ত কবি দেশ জয় কবিলে সেই পবাস্ত হোরা জাতিএ সেই জয় কণা জাতির বীতি নাতি বারকার উন্নত আক উৎকৃষ্ট বুলি জানি তাক অনুকরণ কবিবলৈ ধবে! উ এক প্রকার স্বতঃসিদ্ধ কথা। প্রথমে ইংৰাজ আক বঙালী এই দেশলৈ অহাত আমার মানুকে দুইাকে। একে ব্যাল বুলিছিল। সেই কারণেই বঙালা দিন বুলি কৈছিল আৰু এতিয়াও কবলৈ এবা নাই। সেই অন্যকবণ স্পৃহা চরিতার্থ কবিবলৈ আমাৰ মানুক্ষর মন গ'ল। কিন্তু ইংবাজ দুবৈর বঙ্গাল, বঙ্গদেশীয় সকল ওচনব বঙ্গাল। উৎবাজর বাতি নীতি আচাৰ ব্যৱহাৰ মাত কথা শবার বল বর্ণ আমার লগত অনেক পৃথক। বঙ্গদেশীয় আক চিন্দুস্তানা মানুষ লগত বিশেষকৈ বঙ্গদেশীয় লোকৰ লগত আমাব আচাৰ নাতি, মাত কথা বল বর্ণত বিশেষ বেলেগ নাই। এতেকে আমাৰ মানুহে বঙ্গদেশীয় বঙালব বীতি নাতি মাত কথা ভালেই হওক বা বেয়াই হওক সকলোৰ অনুকরণ কৰিবলৈ ধবিলে। সেই অনুকরণব নিমিত্তেই দুর্গে। ৎসরব নিয়মও আমি লইছো। ক্রমে বঙাল দেশব দবেই গারতো সোমাব এনে আশা কবিচে।। বিজয়াব পাছত আত্মীয় জনব লগত সাক্ষাৎ করা কোলাকুলি কৰা বঙালীব ব্যৱহাৰ মতে আমিও আমাৰ আত্মায় সকলব লগত সাক্ষাৎ প্রিয় সম্ভাষণ আৰু কোলাকুলি কৰিলো। বিশেষকৈ আমি উজানলৈ ওলাইছো। অনেক দিনয মবত'আন ঠাইলৈ গৈ ন ন বস্তু দেখিম ন ন কথা শুনিম বিশেষকৈ বহু দিনব পৰা বাঞ্চা কৰি উজনী চাম এই নিমিত্তে আমাৰ উল্লাস; আমাৰ ঘৰ আৰু ঘৰৰ পৰিয়ালক এড়ি যাম, ঘৰব সন্তোষ, এড়িম প্রবাসব কস্ট সহিব লাগিব ইয়াক ভাবি মনত অসন্তোষ জন্মিল। এই দুইবো সমান বল। ছফালৰ পৰা দুটা সমান বলে এটাই এফালে আৰু আনটোই আনফালে এটা বস্তুক আকর্ষিলে সেই বস্তু দুইবো মাজে গতি কৰে। কোনো এটা বস্তুক সমান দুটা বলৰ এটাই উত্তৰে আৰু এটাই পুবলৈ টানিলে সেই বস্তুটো উত্তৰ আক পূব কোনো ফালে নগই ঈশান অর্থাৎ উত্তৰ পূৰ ফালে যায়। কোনো দুটা মানুহৰ বিৰোধ লাগিলে যেতিয়া আন কোনো লোকে মধ্যস্থ হই দুইকে। মিলাই দিয়ে তেতিয়া দুইও জনে সাম্য হই দুইও দুইবো কিছু কিছু কথা এড়ি দি এটা মাঙ্গ বাট লৈ মনক সান্তনা দিয়ে। সেইরূপে আমিও সেই বিপৰীত দুটা বলব কাৰ্যা এইরূপে সামঞ্জস্য কবি সান্তনা কবিলো। ভাবিলো আমি যেতিয়া ভাবতীয় আর্য্য সন্তান সমুদায় ভাবত আমাৰ ঘব। আৰু অসম দেশ আমার ওপজা খোটালি, উজনী আমাৰ সেই খোটালিব এফাল মাত্র। আমি একে ঘবব মানুহ, আমাৰ ভিন পব নাই। এইরূপে সান্তনা কবি বিজয়া দশমীর পাছ দিনা শনিবাবে বাতি ১০ বঙ্গায় গকব গাড়াত প্রবাসলৈ ওলালো। লগত এজন পবিচাৰক আৰু এজন সাহায্য কাবি লোরা হল। আৰু সেই সকলব সুবিধাব জন্যে আন এখানি গাড়ী লালো। তাত আমাৰ উত্থানত নিব নোরাবা বস্তুও তোলা হল। সিদ্ধিদাতা ঈশ্বৰব নাম স্মৰণ কৰি ভামাকন্যা পুত্রাদিক সমুচিত প্রিয় সম্ভাষণ কৰি গাড়ীত উঠি ঘব এড়িলো। ঈশ্ববে যাত্রা শুভ কবোক।

বাতি জোনাক। আমি যাবলৈ ধবিলোঁ, কিন্তু কব পবা যাও' এতিয়ালৈকে পাঠক সকলে জানিডে নে নাই কর নোরাবে।। আমি নগাঁৱৰ পৰা ওলাইছোঁ। ইয়াক খাগবীজানো বোলে। কিন্তু থাগৰীজান যে কিয় বোলে ক'র নোৱাৰো খাগৰীজান বুলি যিটো জান আছে সি নগৰৰ পৰা এমাইল দূৰৈ। খাগৰীজান- নগৰ আক জানব মাজত এখান (এফালে চালে দুখানেই বুলিব পাৰি গাও)। ই পূর্নের অতি সামান্য পমুৱা গাঁৱৰ দৰে এখান গাঁও আছিল। ১৮৩৪ সনত নগাঁও যেতিয়া বেলেগ এখন জিলা হল, তেতিয়া ইয়াকেই জিলাৰ প্ৰধান নগৰ পতা হল। ইয়াৰ ৰজাঘবীয়া নাম নগাঁও। বেপাৰী বিলাকে খাগৰীজানেই বোলে। কোনোরে আকৌ গুদাম বুলিও কয়। যে হৈছে ইও আশ্চর্যা। পূর্বের যি ঠাইক নগাও বুলিছিল ইয়াৰ নগাঁও নাম সেই ঠাই এতিয়াৰ নগাঁওৰ পৰা ৮ মাইল পূবে। নগাঁও নগৰ কলঙ্গৰ দাঁতিত। এই কলঙ্গ নদী বিশ্বনাথৰ প্রায় ইপাবে ব্রহ্মপুত্রৰ পৰা ওলাই এই জিলাগন দুভাগ কবি গুরাহাটীব ১৬ মাইল মান ওপৰে আকৌ ব্রহ্মপুত্রতে পবিচে। কলঙ্গ ব্রহ্মপুবণ এটি শাখা নদী মাত্র। যি ঠাইত ব্রহ্মপুত্রৰ পৰা কলঙ্গ পূণক হৈছে তাক আবিকাটিমুখ বোলে, আক যত আকৌ ব্রহ্মপুােদবে লগ লাগিছে তাক কাজলামুখ বোলে। এতিয়াব নগাঁও জিলাৰ অধিকাংশ, পূর্বের কাড়াবা আক জয়ন্তার অধীন আছিল। পাছে আহোম ৰজাই ক্রমে সিহঁতৰ হাতৰ পৰা লৈ কৰতলাযা কবিলে। অনেক দিন আহোম, কছাবা, জয়ন্তাযাবে-বাজাৰ নিমিত্তে বিবোধ তৈ আছিল।

শঙ্কবদেরে নিজ জন্মভুমি আক শিশু নালাদ ঠাঁই এবদোরাব পৰা পলাই উত্তৰ পাৰে গল। আহোম বাজত্ব স্তিব তোরাত কলিয়াববব পবা মানুহ আনি এহেজাব পাইকেবে শৃঙ্খলারূপে নগাও পতা চল। সেই পাউব ওপযত উপযুক্ত বিষয়া নিযুক্ত আছিল। কলিয়া-ববতে। এহেজাব পাইক। উচতক খবঙ্গা বোলে। নগাঁওত থকা যি মানুহৰ কলিয়াবৰত ভেটি আক বংশ নাই, তাক প্রকৃতে নগযা বুলি লোকে স্বাকাৰ কৰিব নোখোজে।

ফলিতার্থে কড়াবা জয়ন্তান। মিকিব প্রভৃতির আক্রমণ নিবাবণ কবিবলৈ নখান গাঁওত সেই এহেজাব পাইক পড়া হয়। কলন্সব দুইও কাসে এই বোৰ গাঁও, ইয়াৰ দুইও কাষে দুটা আলি। সবর পবিযান বুজি পগালিয়ে আলিৰ দাঁতিত বেঁও জুখি মাটি দিয়া হৈছিল। দাগে যি যিমান পাবে সিমান লব পাবিছিল। ক্রমে কাবে। পৰিয়াল সবহ হোরাত মানুক্ত ঠাইয়ে ঠাইয়ে গল। এই নগাও জিলাতে প্রায় লুইতৰ দাঁতিত সাতগাঁও আৰু আরগাঁও নামে দুখান গাঁও আছে। তাতো পাইকৰ দুখেল আছিল। এনে কঠিন শাসনেবে এই নগাঁও পতা হৈছিল যে প্রতিদিনে মানুহে পতি বাইব মুঢ়া বা তামোলৰ পুলি বা আন কোনো গড কেউ- জোপা মান কব লাগে; তিকতা জনায়ে কেইটামান শুত লগাই কাটিব লাগে- টেকেলাই গৈ প্রতিদিনে এই কার্য্য চায়। তাকে নকবিলে মুনিহ কি তিকতাই দণ্ড পাইছিল। সেই কারণে নগারব গাঁওবোব শৃঙ্খলাবদ্ধ। এই গাঁওত চাৰি ঘৰ ব্রাহ্মণ আৰু কঢাল বাথৰ প্রভৃতি নগৰ শূদিব মানুক্ত প্রধান আছিল। নগাঁও পতাৰ পাছত খাগৰীজানৰ ভাটিয়ে বহালৈকে পাইকর খেল বুলি আন গাঁও পতা হৈছিল। ইয়াতো সেই নিয়মেই মানুহব ঘৰ আক মাটি। চামগুবি গুটাৰ কাণৰে পৰা ৰহালৈকে বাটকরা মানুহে কলম্বব দুয়ো পাবে জাপী নোলারাকৈ মানুহৰ পদুলীৰ আগেদি যাব পাৰিছিল। সেই নিয়ম এতিয়াও বব ব্যতিক্রম হোরা নাই। বাতি জোনাক, আমার গাড়ী এমে আলিয়েইদি যাবলৈ ধৰিলে। এই আলিয়েই অসম দেশৰ "ট্রঙ্ক বোড"-বৰ আলি। ধুবুৰিৰ ইপাৰৰ পৰা এই আলি গোরালপাড়া আৰু কামৰূপ জিলাৰ মাজেদি দক্ষিণকুলে গুৱাহাটা সোমাই আহিছে।

গুরাহাটাব পৰা নগাঁও ৭৫ মাইল। নগারব পবা দক্ষিণ পাবেই এই আলি, গোলাঘাট, যোৰহাট শিৱসাগৰ হৈ ডিরকগবলৈকে গৈছে। তবে পথাও এই বাজ্যব সামালৈকে এই আলিবে যাব পাবি। কলঙ্গব কানেই আলিৰ দুয়ো পাবে গাঁও। আলিব মুখলৈ ঘবব পছলি। মা সুখে আমি আলিয়ে গৈ আছো। গার'ত কোনো শব্দ নাই। আালিত বাটকরা নাই। একেবাবে নির্জন। ৮ মাইল গৈ আমি পুবণি-গুদাম পালে।। এই ঠাইত মুচলমান অনেক লোকর বসতি। এই ঠাইয়ে নগাঁও। বৃটিস্ গবর্ণমেন্টে এই অঞ্চল লোরাত প্রথমতে ইযাতেই ছিপাতিত্ব ছাউনি আছিল। ইয়াতেই সৈঞ্চব খোরা লোরা আক বড়দব গুদাম আছিল। এই আহিবে এতিয়া খাগবাজানকে। লোকে গুদাম বোলে। ইয়াৰ পথা বঙাগবা নামে ঠাইত 'সদব মোকাম' পত্য হয়। তার প্রবাহে খাগবাজানতো নগর পতা হয। এই পুর্বনি গুদাম বেপাৰৰ ঠাই। নিকিব পর্বতের কপায় প্রভৃতি বস্তু ইয়ালৈ আহে। ইয়াত এজন "অনবেৰি" বা বেতন নোহোর। "মেজিস্ট্রেট" থাকে। ইয়াত এটি ডাকঘৰ আছে। মানব বিপ্লরও নগারত বব উৎপাত হয়। ইংবাজ সৈন্যে গুৱাহাটীৰ ফালৰ পৰা মানক খেদি অনাত এই পুৰণিগুদামব ভাটিয়ে কার্যৰা গাঁৱত ঘব এটাত অনেক মানুহ বান্ধি মানে ঘৰটো জুই লগাই পুৰি মাবিলে! এই নির্দয় ভয়ানক নবহত্যাৰ কথা মানুহব মনত এনেকৈ আছে যে এতিয়াও যেন সেই পুৰি মবা মানুহৰ চিৎকাৰ সময়ে সময়ে শুনে।

পাঠক সকলে নগারব বিহুৰ কথা শুনিব পায়। খাগবীজানৰ, মাজতে বাগদায়া আক পটীয়াবালি নামে এই পুৰনিগুদাম আৰু কলঙ্গৰ দাঁতিত দুখান ঠাই আছে। তাতেই বহাগৰ বিহুৰ সময়ত ডেকা ডেকেৰী সকলে গৈ ঢোল আক টকা বজাই নাচে। এই আমোদ পূর্বের অতি প্রবল আছিল-ইমান যে গুৱাহাটী গৰগাঁৱব পৰা মানুহ আহি। বিহু চাইছিল।

পুৰণি-গুদামৰ পৰা গৈ নগাঁৱৰ পৰ। ১২ মাইল আহিলো বাতি পুরাল। খুটাব কাণৰ উজনীত চামগুৰি নামে এখান বিল আছে। ইয়াৰ দাঁতিতে এখান চাহ বাগিছা আছে। চামগুৰি বিলৰ ওচবতে আজি ৩১ বছব হৈছে, এখন হাট পতা হৈছিল। এই হাট পূর্ণদব ঠাইত নহলেও তাব উচ্চনীয়, আজিলৈকে আছে। ইয়াত এখান থানাও আছে। ইয়াব পৰা বঙাগবা পালো। ইয়াতে প্রথমতে নগ্ন পতঃ হৈছিল, পাছে আচল দেখি খাগবীজানলৈ নিয়া হল। চামগুৰিব পৰা বঙাগবালৈ, ৩০ বম্ভব পূর্বের গাও নাছিল, মাজে মাজে দুগৰ এঘব পমুর। আছিল। ৰঙাগৰাতো অলপ কেষ্টঘর মান মাত্র মানুহ আছিল। কিন্তু এতিয়া চামগুৰিব পৰা বঙাগৰাৰ সিফাললৈকে লেগেবা গাঁও। বঙাগবা নগারব পবা ১৬ মাইল। আজি কিছুমান বছৰ হৈছে ইয়াও এখান সদাশিৱব স্থান আবিষ্কৃত হৈ প্রতিষ্ঠিত হৈছে। ইয়ালৈ সময়ে সময়ে যাত্রী দায়। বঙাগবাৰ পৰা মিছা নোপোরা মানলৈকে আলিব চয়ো ফালে কানি। দক্ষিণ ফালে শালনা, আমলখা প্রভৃতিলৈ ঘোরা বাটব মুখ। আমাৰ আলিটা চামংবা গড় নামে এটা গড় পাঁব হৈ গৈছে। দক্ষিণকুলে মিকির পদৰতৰ পৰা লুইতলৈকে আক লুষ্টতব উত্তৰ পাবেও কিছুমান দূবলৈ এই গড় আছে। এই গড় কছাৰী আক মচলমানব আক্রমণ নিবাবিবলৈ ১৫৩৮ শকত করা হৈছিল। এই গড়েই বলিয়াদবব পশ্চিম সীমা। দাজু আক মিছানামে দুখান নদী মিকির পরতের পরা ওলাই কলঙ্গত পৰিছে। বঙাগবাব পৰা মিচালৈ আলিৰ দাঙিত যদি গবর্ণমেন্টে মানুহৰ "বস্তি" হবলৈ অলপ সুগম নিয়ম কবি দিয়ে ইয়াও গাও ভবব সম্ভাবনা। সেইয়ে হলে বাটকরাব বৰ উপকাৰ হয়।

চামধৰা গড় পাৰ হৈ আমি কলিয়াদব সোনালো। কলায়াববব এটি পদতত কলায়া বা কলা ববগছ আছিল, তাৰপৰাই কলায়াবর নাম প্রখ্যাত চোরা বুলি কয়। মিছাত এখন হাট আছে। ইয়াৰ ওচবতে নিজৰী চাহ বাগিচা। ইয়াত ডাকঘৰ আক টেলিগ্রাফ আফিচো আছে। মিচা নদীব মুখতে করসিংও স্বর্গদের ১৬৩৩ শকত বাহৰ কৰি আছিল। ইয়ালৈকে জয়ন্তায়াব বক্তা আৰু কড়াবীব বজা স্বর্গদেরেবে সাক্ষাৎ কবিবলৈ আহিছিল। মিচা বা মিডামুগ পূর্বববে। বিখ্যাত ঠাঁই; এতিয়াও সি ক্রমে উন্নতিৰ বাটলৈ আহিছে। গবকালি আড়িকাটাব মুখ মাব যায় কলং শুকায়। মিচা আক দীজুনামে নদীব পানীয়েই কলঙব পৃক্তি সাধন কবে। মিছা এবি কেইমাইল মান গলেই কলীয়াববৰ গাঁও পোরা যায়। ইয়াবো কলঙৰ ছয়ে। দাঁতিয়ে গাঁও। এই পাঁওবোৰত অনেক সত্র। অধিকাংশ সর মধ্যণ আক মানৰ দিনৰ পৰা প্রতিষ্ঠিত হৈছে। গাঁরর কোনো ঠাইত দাঁতিয়ে আৰু কোনো ঠাইত মাজে গৈ কুঁৱৰীটোল পোরা যায়। ইয়াৰ পৰা পূবলৈ যোৱা আলিয়ে উঙ্গনী পায়। ইযাতে কলং পাৰ হৈ যোৱা আলিয়ে শিলঘাটলৈ যায়। কুঁৱৰীটোলব উজনীত হাটবৰ। ইয়াত মান আৰু কোম্পানীৰ সৈম্ভব যুদ্ধ হয়। সেই যুদ্ধত মান হাবে। অনেক মান যুদ্ধত তত নাপাই পলাব খুজি কলঙত পৰি মদিল। ইংবাজ সৈক্সে মানক খেদি যেতিয়া ৰংপুৰ নগব ললে, তেতিয়া চন্দ্রকান্ত সিংহ স্বর্গদের তাত আছিল। তাৰ পৰা বজাদের আহি কলীয়াববতে থাকে। এতিয়া যি ঠাই কুঁৱৰীটোল নামে খ্যাত, তাতেই এইজনা স্বর্গদেরব কুবৰীসকলৰ টোল আছিল। আবেলি কুরবাটোলর ঘাট পাব হৈ গধূলি ৭ বঙ্গাত শিলঘাট পালো। কুরবীটোলব গবা শিলঘাটলৈ যোৱা আলি পথাৰৰ মাজে গৈছে। শিলঘাটত লুইতব দাতিত এখন চাহ বাগিছা আছে। ইয়াত ডাকঘৰ আৰু টেলিগ্রাফ আফিচো আছে। ই জাহাজর আডড্ডা বা ঘাট। ঘাটৰ পৰা প্রায় এমাইলমান দূৰৈত কামাখ্যা দেৱালয়। গুরাকাটাব নীলাচলৰ কামাখ্যা নহয়। ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰ পাৰে প্ৰাব শিলঘাটৰ সিপাৰে ভৈবরী বা ভবলু নদী। ইয়াৰ ওচৰতে রূজ্ঞেশ্বৰ দেৱালয়। এই ভৈবর্তী স্বর্ণ পাঠব সামা। ইয়াৰ পুথ পাবৰ পৰা সৌমাৰ পীঠ। উপাবে আকৌ শিলঘাটৰ অলপ দূবৈব বঙ্গলুগড়ত্ব পশ্চিমব পৰা কলীয়াবৰ। তাৰ সিফালে উজনা। কলীয়াববব পথ। ভাটয়াই যি দেশ আক মানুহ, সি বৰফুকনৰ অধানব। কলীয়াববত সলালগোঁহাই নামে এজন কার্য্যকাবক আছিল। বঙ্গলুগড়ৰ পূবৰ পৰা মবঙ্গী। এই প্রদেশ ১৫২৭ (ইংৰাজী ১২০৬) শকত পতা হয়। ই মবঙ্গীখোরা গোঁহাইব অধীনব। ইয়াৰে পৰা বৰবকরাব অধীনব বাজ্য। ই বঙ্গাব বাজ্যৰ প্রথম বিভাগ। শিলঘাটত লুইতৰ মাজত বব পানীতো তল নোযোরা দুটা শিল আছে। ইয়াৰ নাম দুইমুনিশিলা। এনে প্রবাদ আছে যে দুজনা মুনি শিলা হৈ আছে। সপ্ত য়েচ্ছৰ যুদ্ধ হৈ যেতিয়া এই দুইমুনিশিলাত তেঙ্গ পৰিব, তেতিয়া এই মুনি দুজনা মুক্তি হব। ভাৰতবৰ্ষত যেতিয়া বৌদ্ধ ধৰ্ম্ম প্রচাবিত হয়, তেতিয়া অসম দেশতো সেই ধৰ্ম্ম চলে। সেই ধৰ্ম্ম লোপ হৈ পৌৰাণিক হিন্দু ধর্ম্ম আকৌ প্রবর্তে। ডোম নামে প্রসিদ্ধ জাতিটো সেই বৌদ্ধ ধৰ্ম্মৰ সন্তান। বৌদ্ধ ধর্ম্মত জাতি বিচাৰ নাই। সকলোবে সাম্যভাব। সকলো জাতিৰ মানুহেই গৃহী উদাসীন "শ্রমণ” (Sraman) অথবা ধৰ্ম্মাচায্য হব পাবে, কাৰণেই অনুমান হয় যে বৌদ্ধ ধৰ্ম্ম লোপ পোরাতো কলিতা, কেওট, প্রভৃতি জাতিৰ লোক সকলেও হিন্দু ধৰ্ম্ম মতেই উদাসীন বা কেৱলীয়া আৰু ধৰ্ম্মাচাৰ্য্য হব পাবিলে। হিন্দু ধর্ম্মেও সেই নিয়ম স্বীকাৰ কবি সামবি ললে। বৈদিক আক পৌরাণিক ধম্ম মতে যেনেকৈ নানা প্রকাৰ সন্ন্যাসী আছে, বৌদ্ধধৰ্ম্ম মাতেও ভিক্ষুক "শ্রমণ" উদাসীন আছিল। সেই সকলে নির্জন ঠাইত তপস্তা কৰিছিল। কলীয়াববব কামাখ্যা আক প্রবাদলৈ চালে এনে জনা যায় যে সেই ঠাই বৌদ্ধ ধম্মাব তপশ্চার স্থান আছিল। যেতিয়া হিন্দুধর্ম্ম আকৌ প্রবল হৈ উঠিল তেতিয়া কামাখ্যাত থকা বৌদ্ধ মুনি দুজনাক বধ কবিলে। অথবা দুষ্টও লুইতত প্রাণত্যাগ কৰিলে। লোক সকলৰ প্ৰীতিৰ নিমিত্তে মুনি দুজনা শিলা হল আক সপ্ত সেচ্ছর যুদ্ধ হলে তাৰ তেজ পৰি তেও'বিলাক মুক্ত হব বুলি তিন্দু সকলে জনবর তুলি দিলে। নগাঁওৰ এই ফালৰ বাগিছাৰ চাহব বাক্স আক আন বস্তু শিলঘাটে গনব গাড়াবে অন্য নিয়া হয়। শিলঘাট উন্নতিশিল ঠাই। ইয়াত জাহাঙ্গব আডড্ডা আক ষ্টাম্ এজেন্সি আফিচ আছে। পূর্বের এই দেশলৈ নারেবে ডাক আগিছিল। পাছে সেই ডাক টুম্ব বোড আলিয়ে বামে অনা নিয়া তৈডিল। ১৮৩৯ সনব পথ্য কলিকাতার মেকলিন কোম্পানীয়ে জাহাজেবে ডাক অনানিয়া কৰিবলৈ ধবিলে। বিভার রাম্ নেভিগেশান নামে এই কোম্পানী প্রসিদ্ধ। এই কোম্পানী আৰু "ইণ্ডিয়া জেনেবেল স্টাম্ নেভিগেশন" কোম্পানী চয়ে। প্রায় ২৫ বছবৰ পবা আসামও বেপাৰ বস্তু আক মানুহ অনানিয়া কৰিছিল। মেকলিন কোম্পানীযে, গনণমেন্টর ডাক আক যি বঙ্গালী কুলি এই দেশলৈ আহে, তাকে। ধুবুড়ীর পব। উজাই আনিবলৈ বন্দবস্তু কথাত উত্থান কোম্পানীব সুবিধা কিছু কমিবলৈ ধরাত সেই কোম্পানায়ে অধিক পরিমানে জাহাজ চলাবলৈ ধৰিলে। দুই কোম্পানীর মাজত প্রতিদ্বন্দিতা চলিল। পিচে দুইও কোম্পানী মিল হল। আৰু দুই ও সম্মিলিত কোম্পানারূপে কামা কবিবলৈ ধবিচে। এতিয়া দুইও কোম্পানাবে জাহাজে ডাক অনা-নিয়া কবে। কলিকাতাব পৰা আসামলৈ অহা ডাক বেলেবে যাত্রা পুবলৈ আহে তার পবা জাহাজেবে ধুবুড়ালৈ অনা হয়। ইফালে এই সম্মিলিন কোম্পানীৰ একোখন জাহাজ গোৱালণ্ডৰ পৰা প্রতিদিনে উজাই আহে। সেই জাহাজব বিগান যি দিনা ধুবুড়া পায়, সেই খানেও আচল ডাক, আৰু বাটত আন আন যি নির্দ্দিষ্ট ঠাই আছে তাবস্থা ডাকলৈ আতে। সেই ৰূপে ডিব্ৰুগড়ৰ পৰাও একোখন জাহাজ ডাকলৈ ভটিয়াই আহে। এই ডাক জাহাজ বিনেও সেই দুই কোম্পানীৰ বব জাহাজ আছে। সেই বোবৰ লগত সদাই একোখন "ফ্লেট" বা আণ্ডাবোট থাকে তাবে নানাবিধ বস্তু অনানিয়া হয়। 

পূর্বেদ এই জাহাজেবেই বেপাৰৰ বস্তু আাক মানুহ অনানিয়া হৈছিল এতিয়া ডাক জাহাজেৰে মানুহ অহা-যোরা কবে। কিয়নো, ধুবুৰীৰ পৰা ডিব্ৰুগড়লৈ ৫ দিনত যাব পাবি। আমি ৭ বজাত শিলঘাট পালোঁ। নগাও এবাৰ পৰা ১২ ঘণ্টা লাগিল। পাছে বঙাগড়াতে খোরাবোরা, বদত জিকরা আক কলং পাব হোরাত সম্পূর্ণরূপে ৬ ঘণ্টা এ'বলে, ১৬ ঘণ্টাতে ৩২ মাইল বাট আহিলোঁ। এই সময়ত গুরাহাটার পথ্য প্রত্যুষে জাহাজ মেলি গধুলি শিলঘাট পোরা নিয়ম, কোনো দিনা অলপ ইফাল সিফালে। হয়। বর্তি ৯ বঙ্গ। মানত জাহাজ শিলঘাট পালে। আমি খোরা-লোরা কবি জাহাজত উঠিবলৈ গলো।

শিলসাটৰ পবা অন্তি প্রত্যুষে জাহাজ উজাই যায়। সেই কাবণে আমি এজেন্ট অফিচৰ পৰা যোৰহাটলৈ যাবৰ নিমিত্তে ককিলামুগলৈ টিকট কিনিলো, আৰু ঈশ্ববর নামলৈ জাহাজত উঠি এটা কেবিন বা খোটালিত শুই থাকিলে।। আমার পবিচাবক আক সহাইকাবা দুইও নিদ্দিষ্ট ঠাইত শুই পাকিল।

১৮৫৮ সন

অসম দেখব উপকার।

এতিয়া আমার দেশৰ অৱস্থা পূর্বতকৈ অনেক ভাল হৈছে, তাক সকলোএ জানে, কিয়নো ভাল হবব সাক্ষাত প্রমান এই বিছা বৃদ্ধি জ্ঞান বৃদ্ধি আৰু সভ্যতা বৃদ্ধি আগতকৈ অনেক গুণে হৈছে। যাৰ দ্বাৰাই লোক বিলাকে সঙ্গ কবম কৰিব নোৱাৰে পুৰৰ দবে মানুহৰ মনত এনে কুসংস্কার নাই। এতেকে আমাৰ দেশব ভাল হবৰ আগন্তুক হোরা দেখি, আমি মনত বব বঙ্গ পাইছো। আক ভবসা কৰে। জেন ঈশ্ববৰ অনুগ্রহত লাহে লাহে এই দবে দেশখন ভাল হৈ উঠিব।

পূর্বে আমাৰ দেশত জ্ঞান বাঢ়িব পৰা এখনিও সমাঙ্গ নাছিল, এতিয়া শিৱসাগৰ প্রভৃতি কোনো কোনো ঠাইত দুখন এখন সভা হৈছে। এই সভাৰ দ্বাবাই লোক সকলে কিমান উপকাব পাব, তাক ঈন্মবেহে জানিছে। পূর্বতকৈ এই দেশৰ অৱস্থা অনেক গুণে ভাল হোরাতো যি কথাৰ পৰা দেশৰ প্রধান উপকাৰ হবলৈ কিছু পলম হৈ থাকে, এনে কেতবিলাক কৰম আছে। 

প্রথমে এই দেশব সকলো মানুহে আমার অসময়টা মাতৃ ভাষাৰ প্রতি চেনেহ প্রকাশ কৰিব লাগে। ইয়াক যে মুখেবে কবিচে। বুলিলে কই, এনে নহই, কায়ে বাক্যে মনে চিতে হব লাগে, তেহে হই। দেশব সকলো লোকসকলে অসমীয়া ভাষাবে কাকত পত্র লিখিব লাগে, আৰু অন্য অন্য কেতবিলাক করমো অসমীয়া ভাষাবে চোরা উচিত। কোনো মানুহে পুণি বচিব লাগিলে তার সহায় হোরা উচিত; তেহে তাব পুখির দ্বারাই মানুহে জ্ঞান লভিব পাবে। আক বি সকলে কিঞ্চিত বিছা। শিকি পণ্ডিত গৈড়ে, সেই সকলে একেলগ হৈ দেশব উপকাৰ হৰ পৰা পুথি বচিবলৈ যতন কবা উচিত। আক ইজনে সিজনক, সিজনে উজনক, এইরূপে সহায় দিয়া ভাল।

দেশৰ ভাষাৰ যিমান দিনলৈকে শ্রীবৃদ্ধি নতই, তিমান দিনলৈকে দেশব উপকার নচই। এতেকে দেশর উপকার কবিব লাগিলে প্রথমে দেশৰ ভাষাৰ শ্রীবৃদ্ধি কবিবলৈ যতন করা উচিত। ইংলণ্ড প্রভৃতি দেশব লোক সকলর ভাষা যিমান দিনলৈকে ভাল নহল, তিমান দিনলৈকে সিবিলাকব একে। ভাল হোরা নাছিল। দেশব ভাষাব লগে লগেতে দেশব অরস্তাও বাড়িল। বঙ্গাল দেশব পক্ষেও এই নিয়ম প্রমানিক দেখা গৈছে। ইংরাজি ১৮৪৫ সনব পৰা বঙ্গাল দেশৰ লোক সকলে আপোন মাতৃ ভাষার প্রতি বিশেষ আদব কবিবলৈ ধবিলে। পূর্বে পাঁচ বন্ধৰত নিমান পূপি মুঠে ভপা হৈাঁটল, তেতিয়াব পবা এবছর ডেববম্ভবব ভিতৰতে তিমান পুণি ছপা হবলৈ ধবিলে; আক এতিয়া এনেছে হৈছে, প্রাই বঙ্গালি ভাল মানুহ মাত্রেই লিখিব পঢ়িবলৈ শিকিচে। টা অলপ শুথব কথা নে? আক এই নিমিত্তেই দেশব উপকার চৈছে।

পড়া সকলে সুধিব পাবে, দেশৰ ভাষাবে সৈতে নো দেশৰ অরস্তাব কি সম্পর্ক আছে? সে ইটোর ভালে সিটোব ভাল। তেন্তে কওঁ, শুনা: লোক সকলব মাজত সাধাবনকপে জ্ঞান প্রচার কবিবর ছরাব বিছ্যাই। ভাষাবে যেনেকৈ সোনকালে আৰু অলপ শ্রমতে শিকিব এই বিদ্যা মাতৃ পাবি, অন্য ভাষাবে নোৱাৰি। কিয়নো আন ভাষাবে শিকিব লাগিলে সেই ভাদা শিকোতেই সবহ সময় যাই, পাচত জ্ঞান শিকিবলৈ মুঠে অলপ সময়তে থাকে। সুন্দৰৰূপে বুজিব পাৰি, আনক তেনে কপে নোরাবি। আৰু ইয়াক যেনে এতেকেতে জানা গল, যে স্বদেশ আৰু স্বদেশৰ ভাষা, দুইবো সমন্ধ আছে। অসমীয়া আমার স্বদেশী ভাষা, এতেকে অম্লীয়া ভাষাবে সৈতে অসম দেশব ভাল হোৱাৰ অনেক সমন্ধ আছে। 

অসমীয়া ভাষাব এতিয়া যেনে অরস্থা, তাক চাব লাগিলে আৰু ওপৰৰ নিয়মব প্রতি দৃষ্টি কবিলে আমাৰ দেশৰ বৰ ভাল হবলৈ কিমান পলম আছে, তাক জানিব পাৰিলে মনত বৰ বেয়া লাগে। এতেকে এই দেশৰ যি লোক সকলে দেশৰ উপকাৰ কৰে। বুলি কই, সেই সকলে প্রথমে স্বদেশৰ ভাষাব প্রতি মনোযোগ কৰোক। তাক নকবি, আন উপাইব দ্বাৰাই উপকাৰ কৰো বুলিলে, তাৰ পৰা সাধাবন আৰু শুভ ফল নেপাব। অধিক এই বিষই কি লিখিম?

আনন্দ বাম ঢেকিয়াল ফুকনৰ জীৱন চবিত্র।

হাত আছিল। তেওঁৰ কপাল তেওঁৰ ডিঙ্গি কিঞ্চিৎ দীঘল। আৰু তাৰ বর্ণ বঙ্গা। তেওঁৰ আনন্দ ৰাম ঢেকিয়াল ফুকনৰ বৰ্ণবগা কিন্তু ইউবোপীয় সকলৰ দবে শ্বেত নহয়। তেওঁ দীঘলে ৫ ফুট ৬ ইঞ্চি বা ৩০০ উন্নত আৰু বহল, নাসিকা দীর্ঘ আৰু উন্নত। তলৰ ওঠ ওপৰৰ ওঠত কৈ কিঞ্চিৎ ডাঙ্গৰ আছিল বুকু বহুল আক কঁকাল নিয়মিতরূপে সক। তেওঁব আঙ্গুলি আৰু নখ বিলাক তেনে শুরনী নহলেও কুদূক্ষ্ম নাছিল। তেওঁৰ শবীব কৃশ বা স্কুল নাছিল। তেও'ব মুখ দীর্ঘাকৃতি আছিল। অবয়ব অনুসাবে মানিছিল। তেওঁৰ বুকুত ৰোমাৱলী আছিল। তেওঁৰ দাঁত বিলাক অতিবগা আক সেবেঙ্গা আছিল। তেও'ব ওজন ১৮৫৯ চনব ফেরুরাবি মাহত ১১৮ এক মোন ওঠব সেব আছিল। তেও গোফ বাখিছিল কিন্তু সম্পূর্ণ কৈ পাক লবলৈ নাপালে। দাড়ি এদিন অন্তৰে এদিন নিজে ক্ষুৰাইছিল। তেওঁ'র ভবিত দীলবেখা আছিল। তেওঁৰ হাতত আয়ুঃদণ্ড সম্পূর্ণ আছিল। তেওঁৰ গোটেই মুৰতে চুলি আছিল। ডিঙ্গিত পৰাকৈ ৰাখি কটা হৈছিল। সেই চুলিৰ আগ কেঁকোবা আছিল। তেওঁৰ ঘোৰাত উঠা অভ্যাস আছিল। কিন্তু গছত উঠা, কুস্তি কৰা, সাঁতৰা অভ্যাস নাছিল। বন্দুক মাৰিবলৈকো নাজানিছিল। এদিন বলবাম ফুকনে তেওঁক সক এটা পিস্তল মাৰিবলৈ দিয়াত তেও যত্ন কৰিও ভালকৈ মাৰিব নোৱাৰিলে। তাতে সক জনা ফুকনে কৌতুককৈ কলে বোলে "জুখি জুখি ভাত খাওক," তেওঁৰ স্বাস্থ্য বৰ ভাল আছিল। কেতিয়াও সাংঘাতিক পীড়া হোরা নাছিল। যি স্বৰত তেওঁৰ প্ৰাণ বিয়োগ হল তেনে জ্বৰ কেতিয়াও হোৱা নাছিল। ১৬ বৎসৰৰ পূর্বের কলিকাতাত জ্বৰ হৈ তেওঁৰ নৃতী ওলাইছিল। তেওঁ'ব শৰাষত কোনো লাগি থকা নবিয়া বা ব্যাধি নাছিল। কেতিয়াবা পানী লাগিছিল তাৰ নিমিত্তে, কেতিয়াবা গাত তাপ হয়। এবাৰ পানী লগাত জুলাপ লোরাব কাৰণে তেওঁৰ কস্ট বোধ হৈছিল। সেই দিনাই পানী লাগি থকাতে বেচক ঔষধ নাখাবলৈ প্রতিজ্ঞা কৰিলে। তেও প্রতিদিন দুইও বেলা আহাবান্তে শৌচ কৰিছিল। কোষ্ঠ শুদ্ধিব প্রতি তেওঁব সর্বদা দৃষ্টি আছিল। অল্প গোষ্ঠ বন্ধ হোরা গম পালেই শিলিখাৰ পাচন খাইছিল। তাত উপকার নহলে বেচক ঔষধ লৈছিল। অল্প পেট বেয়া বা পানী লাগিলেই তেও অতিশয় ব্যস্ত হৈছিল। আক তৎক্ষণাৎ অৰ প্রতিকাৰৰ অর্থে ডাক্তাবং পরামর্শ লৈছিল। দেশীয় চিকিৎসাৰ প্রতি তেওঁ'ব অবিশ্বাস নাছিল কিন্তু শিক্ষিত চিকিৎসক নথকাব নিমিত্তে অশিক্ষিত চিকিৎসকৰ প্রতি বব শ্রদ্ধা নাছিল। যেতিযাব পরা কম্বকণ্ঠ আহি তেওৰ লগ ললে তেতিয়াৰ পৰা দেশীয় কোনো কোনো ঔষধ আক ক্রিয়া বারহাৰ কৰিছিল। শেষলৈ অকস্মাৎ কেতিয়াবা আড়ব অল্প বিণ তৈছিল। সদাই তেও আদখিনি হাত থকা ফ্রালেনর বেনিয়ান বা কুত্তা এটা গাত পিন্ধিড়িল। মহাব কিছু দিন পুরে তেওঁ'ব ভবিব আঙ্গুলিও নথচক। তৈছিল। সেই ফেবি নবিযাতে তেওঁ ইমান কষ্ট বোধ কৰিছিল আৰু ইমান ব্যস্ত হৈছিল যে কোনো এজনে "বান্দবর যাব” উপমা দিয়াত হাহিবৰ কুটি হৈছিল।

তেওব আহাবব প্রতি বব মনোযোগ আক দুষ্টি আছিল। পাচে অপাকি হয় এই ভাবি এটি সক বাটি জুখি ভাত খাইছিল। সেই পরিমাণে আঞ্জাও লৈছিল। মৎ মাংস তেও গাইছিল। প্রায় এক সন্ধাতে মাস খাইছিল। পাৰৰ জোল বা চুকরা তেও সদাই খাইছিল। তিতা, কো, জলা, টেঙ্গা, ক্ষার, মিঠা, সকলো খাইছিল। বিশেষকৈ কোনো বস্তুত তেওৰ প্রীতি বা অপ্রীতি নাছিল।

আনন্দ বাম ফুকনে প্রতিদিন ব্রহ্ম মুহুর্ত্ততে উঠিছিল। কেতিয়াবা তার পূর্বের উঠি লিখা পড়া কবিডিল আক প্রতিদিনে পুরা ফুৰিবলৈ গৈছিল। ফুৰিবলৈ যাও'তে কেতিয়াবা কোনো সংবাদ পত্র লৈ বাটে বাটে পড়ি যায়। বৃষ্টি কি শৰীৰ অসুখৰ কাৰণ যি দিনা ফুৰিবলৈ যাব নোরাবে সেই দিনা সেই পৰিমাণ সময় ঘৰৰ বাবাণ্ডাতে ইফাল সিফাল কৈ ফুৰিছিল। সদাই তেওঁ তপত পানীৰে স্নান কৰিছিল। ফুকনে পুরা ফুৰি আহি ৮ বজালৈকে লেখা পড়া কৰি স্নান কৰিবলৈ যায়। স্নানান্তে সন্ধ্যা পূজা কৰি ১০ বজাত ভোজন কৰি তাৰ পাচে কাছাৰী লৈ যায়। তাৰ পৰা আহি কাপোৰ সলাই জলপান কৰি অল্প আৰাম কবে। তাব পাছে খোজ কাঢ়ি বা গাড়ীত বা ঘোঁৰাবে গঙ্গলি ফুৰিবলৈ যায়। তাৰপৰা আহি আকৌ ৮৪০ বজামানলৈ লেখা পড়া কবে। সন্ধা। কৰি ভোজন কবে। তাৰ পাচত অল্প জিব্যই বাতি ১০ বজাব পূর্বের শয়ন কবিবলৈ যায় তেওঁ শোরা খোরা ফুৰা বিষয়ে যি সময়ৰ যি কথা তাক সদাই কৰিছিল। অতি রুচিৎ মাত্র সময়ৰ ব্যতিক্রম ঘটিছিল। বাতি পুরা লেখা পড়া কৰি স্নানলৈ যাবৰ পূৰ্বে আৰু গধুলি লেখা পড়া কবি মৃগ হাত ধই ভিতবলৈ যাবৰ পূর্বের তেও কেতিয়াবা বালকব দবে ধেমালি করিছিল। কালাকৃষ্ণ উকাগ আক কার্ত্তিকান্ত ডেক। বকরাক হলে বঙ্গতে গতিয়াই ঢকিযাই বব কৌতুক কবিচিল। এও বিলাকে তেওৰ সকব আৰু পাঠৰ অরস্তা দেখিছিল। আক প্রায সমনীয়া। সেই কাবণে এণ্ড বিলাকে সৈতে এইরূপ বালকতা প্রকাশ কৰিছিল।

আনন্দ বাম ফুকনে প্রথমে কাচাবালৈ যাওতে পাঙ্গামা, ঢপকান বা কাবা আক আমামা পাগুৰি পিন্ধিছিল। নগাওলৈ পাচব বাব আছি কাচাবীলৈ অসমীয়া পোচাক পিন্ধি গৈছিল। অর্থাৎ ভাঙ্গা পাটৰ চুবাযা, আঙ্গা ঢোলা, অসমীয়া ঢৌকনীয়। পাগুবি পিন্ধিছিল। পুরা গধূলি দুবোতে আৰু ঘৰত পাকোতে পাজামা চাপকান ব্যরহাব কৰিচিল। আক বাহিৰলৈ গলে টুপী পিন্ধিছিল। তেওঁ সদাই জোতা মোজা ব্যবহাব কৰিছিল। স্নানৰ সময় ধুতি পিন্ধিছিল। স্নানান্তে বঙ্গা-পাটৰ চুবায়। আক নামাবলী বা আন নোমৰ কাপোৰ অথবা চেলীৰ কাপোৰ পিন্ধিছিল, বাত্রি আহাবৰ পূর্বের ধুতি পিন্ধি পুরালৈকে আছিল। ফ্লালেনৰ কুর্তা কেবল পূজাৰ সময় মাত্র পবিত্যাগ কৰিছিল। স্নানৰ পূর্বের আক স্নানান্তে আহাবব পাছে কাপোৰ সলোরা পন্যন্ত খবম রাবহাব কৰিছিল।

তেওঁ লেখা পড়া করা ঠাইত ওচৰতে পীড়া এখন থাকে আক গালিচা পৰা পাকে সেই সময়ত যাৰে সৈতে সাক্ষাৎ কৰিব লাগে সি যোগ্যানুৰূপে আসন পায় দেশীয় কোনো সম্ভ্রান্ত লোক আহিলে যদি সেই ঠাইত অভ্যর্থনা কৰিব নোখোজে তেনেহলে তাৰ কিছু দূবৈতে দেশীয় নিয়মে ঢলা বিছনা আৰু গাক থাকে তাত বহে। আন এখোটালিত মেজ মাচিয়া কৌচ থাকে আৰু তাত নানাবিধ ছবি ইত্যাদি থাকে। ইংবাজ লোকে সৈতে তাত সাক্ষাৎ কবে, যি ঠাইত কাপোৰ সলাই তাতো এখান বিছনা থাকে কেতিয়াবা তাতো আাক কেতিয়াবা ভিতৰতো আৰাম কৰা বুলিলে শুই কিতাপ ন। সংবাদ কাগজ পড়া। কেতিয়াবা তাকে কবোতে অম্ল নিলো বা তন্দ্রা হয়।

ফুকন নাচেই বিলাসা নাছিল। শুখ স্বচ্ছন্দে থাকিলেই তেওঁব সন্তোষ আছিল। গুরাজাটাই পব বিলাক চায় চৈ যোৱাত তেওঁ হাত নকৈ পকাঘৰ সজাবলৈ ইচ্ছা কৰি মৃত্যুৰ কিছুদিন পূবের ইটা ইত্যাদির বন্দবস্ত কৰিছিল। আগব পোৰা চোৱাৰীব ভেটিতে এটি ভাল পকা বৈঠকখানা কবিবলৈ উদ্ভোগ কৰিছিল।

তেওস চাবিটা আলমানা নানাবিধ উৎধাঙ্গা সংস্কৃত ইত্যাদি পুস্তকে পূর্ণ। এই সকল আৰু গৰব আান বস্তু বাকানি সকলো বিলাক সদাই পৰিস্কার পরিচ্ছন্ন থাকে। তাত অলপো মলি বন্ধ যাব নোরাবে, এই পা, স্বাব পবিচ্ছন্নব প্রতি তেও নিজে বৰকৈ দুত্তি কবিচিল। স্মাক বস্তুবিলাক ঠাই সলাই মলাই বৈছিল চেও তেওব সকলো বস্তু সজোরাত বব বিচক্ষণ। সকলো বস্তু শ্রেণাবদ্ধ আক সুবিধা মতে সজ্জিত আছিল। তেওর আাঙনব পন্থক এণ সমযত ৩৬৯, টকাৰ আৰু মেজ মাচিয়া কৌচ ইত্যাদি বস্তু ১১০০ টকার গাছিল। তেও নিজে কাপৰ আক আনবন্ত সঙ্কাই পৈড়ল। থাক তাক সময়ে সনযে চাইডি-।।

চিঠি লেখা তেওর এটি বব বড়রা কম্ম মাছিল। চিঠি মঞ্চ। মাতেই তার উত্তৰ দিয়ে। তেও লৈ অনেকে চিঠি লেখিছিল। তাবে কোনোরে সকামত আক কোনোরে এনেই লেগিডিল। আইনাদিও তবরুনা করা প্রভৃতি কৰ্ম্মতে তেওৰ সময় যায়। সকলো চিঠি নিজে লেপিবলৈ অদসব নাপায় এই কারণে স্নানব সময় মূৰ পদাওতে আক স্নান কবোতে থাক কেতিয়াব। আচাৰ কথোতে আনর হতুরাই চিঠি লেখাইছিল আক নিজে চতি করি পঠাই দিছিল।

ফুকনে সামাজিকতা বব আদব করিছিল। যাক যেনেকৈ সম্ভ্রম কবির লাগে তাক তেনেকৈ করিছিল। সমাকও হুলস্থল লগাবলৈ তেণ্ডর ইচ্ছা নাই এই কারণে তেও প্রাচান নিয়ম যিমান পাৰিছিল তাক সকলো বিষয়তে চলাইছিল। আউনাআটিয়। গোসাইব তালৈ সাক্ষাৎ কবিবলৈ যোৱাত তেওক কলাপাত এপান বহিবলৈ দিছিল। তাতে তেও বলি। তেওব এই মত গাছিল যে কোনো লোকৰ ঘবলৈ যাব লাগায়া হলে, লোকে সিতাকে ভাল পায় তাকে কথা কউবা। তেও'ব লোক সমাজত ওলাবলৈ বব ইচ্ছা নাই।

"তেও" অসমীয়া লবাব মিত্র" অসমাধা ভাস্য বিষয়ক গ্রন্ত আক "সদর আদালতর নিষ্পত্তি" প্রচার কবি নিস্তব নাম নিদিলে আইন ও ব্যবস্থা সংগ্রহ গ্রন্থ প্রচার কবোতেও তেওব নাম প্রকাশ কবিবৰ ইচ্ছা নাছিল। তাব ভূমিকাত কেবল নামৰ আছাক্ষৰ মাত্র দিলে। অনেকৰ অনুৰোধত হে প্রথম পত্ৰত নাম দিলে। তেও'ব এই মত আছিল যে মানুহে নজনা কৈ মানুহব উপকাৰ কৰা ভাল। "তোমাৰ সো হাতৰ কার্য্য বাও হাতে নাজানোক" এই যে খ্রীস্টব উপদেশ তেও ইয়াক বৰকৈ ানিছিল। আাক কৈছিল বোলে কাৰ্য্যৰ লগে লগে ফল। এতেকে তালৈ বিশেষ প্রত্যাশা কথা বুসা। পাড়ে তেওঁক কোনো লোকে অসভ্য বোলে এই কারণে তেও বব রাস্ত আছিল। কোনো লোবে সইতে কথা বারা কওতে আৰু সাক্ষাৎ করোতে তেও' তাব পূর্বেল বব রাস্ত সমস্ত হৈছিল। মানুহে সৈতে আলাপ কৰিব তেও ভালকে জানিডিল। যি লোক যি রাবসায় বা চক্রত থাকে তাবে সৈতে সেই রাবসায় যি কয় তাক সবল ৰূপে কথা কৈছিল। সম্পর্কে কথা কৈছিল। যাব যেতিয়া কোনো লোকে তেও ও কোনো বিষয় কিন্তু সেইটো যেতেও ববিব লাগে লোকে তাক গ্রাা নদৰে তাত তেওঁ পৰামর্শ সুধিলে নথা যোগ্য পরামশ দিছিল। এনে নকৈছিল। পৰামশ লৈও বদি কোনো বিষক্ত নহৈছিল। তেন্দ্র থাপোনার মত প্রতিপোষণ এ বিবলৈ বেতিযাও কোনো তক নকবিচিল। আক গানে ববিলেও তার ভাল নেদাইছিল। তেওঁ'ব বৃদ্ধি অতি তাপ আক ভাল পরামর্শ দিব পৰা আছিল। কোনো কাবত উত্তম রূপে তেও যে সজাই লেখিব পাবে এইটো সর্ব্বতে প্রচারিত হৈছিল। কোচ বিহাৰৰ দেরান কালীচন্দ্রলাহিড়া আৰু আন অনেকব নিদর্শন আৰু কাকত তেওঁ লেখি দিছিল। কি কথা বা কায্যর কি ফল পরিণামে চর ইযাক তেও জানিছিল। আক সেই কারণেই তেওৰ পৰামর্শ সকলোরে আদৰ কৰিছিল। তেও সময়ে সমযে তেওঁৰ দূৰস্থ বন্ধু সকলৰ দৰখাস্ত ইত্যাদি মুচাবিদা কৰি দিছিল। প্রাচীন কোকেবে আলাপ কৰা আক প্রাচীন কথা তেওঁৰ বড় প্রিয় আমোদ আছিল। তেওঁ ব অনুসন্ধান বৃত্তি বব প্রবল আছিল, সকলো কথাৰে ভালকৈ অনুসন্ধান লৈছিল, এই কাৰণে তেওঁ তেওঁৰ মত পৰিবৰ্ত্তনত বব দুঃখিত নহৈছিল। তেও মানুহে সৈতে আলাপ কৰিছিল হয় কিন্তু অকাৰণ আলাপ কৰি সময নষ্ট কৰিবলৈ ভাল না- পাইছিল। যেতিয়ালৈকে কোনো লোকে সৈতে আলাপ কৰি তেওঁ তাক ভালকৈ নাজানে তেতিয়ালৈকে তান সৈতে বিস্তব কথা নকৈছিল। এই কাৰণে তেওঁক সহসা অহঙ্কাৰী বুলি কোনোরে দায় দিছিল। তেওঁ নিজে তামোল কি মলা ধপাত নাগাইছিল কিন্তু লোকক সেই সকল বস্তু দি অভ্যর্থনা কৰিছিল। বিজয়া দশমীৰ দিন। বঙ্গালী আমোল। আৰু দেশীয় কোনো কোনো লোক গধূলি তেও'ব ঘৰলৈ সাক্ষাৎ কবিবলৈ যায়। সেই সকলবে সৈতে আনন্দেধে কোলাকুলি ও বিছিল। আক ঢলা বিছনাত সকলোৰে সৈতে বহি আলাপ কৰিছিল। তেওঁৰ তলৈ সদাই নগাওত হলে হাবিবাম অসমীয়া বঙ্গালী অনেক লোক সাক্ষাৎ কবিবলৈ গৈছিল। বকরা পেস্তাব, বতেশ্বব লাহিড়া, বালা ঢবণ কাননগো, যাম চন্দ্র বিশ্বাস, কালী কৃষ্ণ বায়, মনসুখ দাস ও সয়াল ধাবাস ও সোরাল প্রায় সদাই তেওঁব ঘৰলৈ গৈছিল। শ্রারণত তেওব পিতৃ শ্রাদ্ধ আক পুত্রব অন্নপ্রাসনাদি কার্যত তেওঁ দেশীয় লোক সকলক দেশীয় নিয়মেৰে আৰু তাৰ পাচ দিন। বঙ্গালী হিন্দুস্তানা প্রভৃতি লোক সকলক বঙ্গালী নিয়মেবে ভোজন কৰাইছিল। সেই সময়ত তেও সকলোৰে সৈতে সমানভাবে রাবচাৰ কৰিছিল। মুচলমান আক ইংরাজ সকললৈ সেই সেই উৎসরুত নানা বিধ খাস্থ্য সামগ্রী পঠোৱা তৈছিল। ঘৰৰ কোনো পবিবাৰৰ কোনো পীড়া হলে অসব্য ঘবত কোনো কান্য চলে ৩ে৫' অতিশয় রাস্ত আক ত্রস্ত হৈছিল। তেতিয়া তেওঁ সি কয় তাক শুশুনিলে তদ্দণ্ডে তাব প্রতিকার কধিছিল। তেতিয়া অল্প কথাতে তেও উত্তেজিত হৈছিল। কিন্তু কোনো আগন্তক লোকৰ আগত তেনে নকবিড়িল।

তেও তেওঁর অধান সকলে রুটি কবিলে ডাবি দিছিল। আাক কেতিয়াবা কাকে। লথা থপা মাবিভিল। কিন্তু খচিনাকা বা অম্ল চিনাকা লোক থাকিলে সেই রূপ কাব্য নকবিচিল। চান সপ্তম ফুকনস এর অপ্রিয় আছিল। কোনো এজন প্রাচীন উচ্চ শ্রেণীৰ অগ৬ এতিয়ার আমোলাই তেওক "দেরা' বুলি সম্বোধন কবাত তেও' বব চঃখিত হৈ আগলৈ সেইরূপ নকবির নিমিত্তে তেওঁক কলে। তেও হাকিম চৈডিল বুলিও অনর্থক অভিমান বা অহঙ্কাব নকবিচিল। বঞ্চয় ফুকন নাজীৰৰ পত্নী ভাগীবণা আচুবে সৈতে ফুকননীয়ে সখা বন্ধাইছিল। আক দুয়োজনাৰ বিশেষ সৌগদ আছিল। ফুকনে হাকীম বুলি তেওব পত্নীবে সখীহ কবিবলৈ নিষেধ নকৰি বরঞ্চ সন্তুষ্ট হল।

ফুকনৰ কলেজত বভব্যাপ্ত শিক্ষা নহল। ঘবলৈ আহি বব উল্লোগ আৰু শ্রম কৰি তেও' পড়িলে। তাবে পৰা বৰ উন্নতি লাভ কবিলে। উংবাঙ্গী বঙ্গল। আৰু অসমীয়া তেওঁ বৰ ভালকৈ জানিছিল। আক এই ভাষাবে গ্রন্থ বচনা কৰিছিল। উর্ধ্ব আক পাবটাও অল্প জানিছিল। সংস্কৃত সহজ গ্রন্থ ভালকৈ বুজিছিল। তেওঁৰ পঢ়াত বৰ মন আছিল। সদাই পঢ়িছিল। অনেক সময় মানুহে সৈতে অল্প অম্লকৈ কথা পাতে আৰু পড়ি বা লেখি থাকে। তেওঁক পড়ার প্রতি ইমান মন আছিল যে তেও কেতিয়াবা টোপনিত পকাতো মুখেবে পঢ়া যেন শুনি। তেওঁ প্রকাশ্য কোনো সমাজত কেতিয়াও কোনো বক্তৃতা করা নাই। ইস্বাঙ্গী কণ। কবলৈ বা লেখিবলৈ তেওব বব অভ্যাস আছিল। উৎবাজে সৈতে আলাপ কবোতে তেওঁৰ আলাপ শুনি কোনো ইবাজে কে যেন কথা বৈছে এনে অনুমান হয়। রোগাতো সেইরূপ আছিল। বঙ্গল। ভাষাতে। তেওব সেইরূপ অধিকার আছিল। তেওর বঙ্গলা কথোপকথন শুনিলে। তেওঁক কণিকাত। অঞ্চলস্ব বঙ্গালী বুলি বিশ্বাস হৈছিল। পাঁবচী লেগাত তেওৰ সামান্য অধিকাব আছিল। উর্দ্ধবে কপাবার বর পাৰিছিল। সংস্কৃতত তিমান ভালকৈ কথা বব পবা বা বতনা কবির পরা অধিকার নাছিল। অসমীয়া ভাষাব বিষয়ে তেও বিশেষ যত্ন কবিচিল। কোনো অসমীয়া ভাল শব্দ থাকিলে তার পরিবর্ত্তে সংস্নত কি আন শব্দ বাবার কবিবলৈ তেও ভাল নেপাইচিল। পূর্বের অসমীযা মানুতে অসমীয। মান্যতরতালৈ চিঠি লেখিলে বঙ্গালা ভাষাবে লেখিছিল। তেও সেইরূপ নরবিছিল। অসমাযাই বঙ্গালা চিঠি লেখিলে ও অসমীযাকৈ তেও উত্তব দিছিল। অসমায়া ভাষাত চিঠি পাত লোগোতে পাঠ বর বিবেচনা নাছিল। তেও যাবে যাবে পত্রালাপ করিছিল ভাবে সৈতে পাঠাপাঠব বিবেচনা কবি লেখিছিল এইরূপে অসমায্য ভাষা সাধারণত প্রচলিত কবলৈ তেও বব উষ্মোগ করিলে আক বাট কাটিলে। পিতৃজনা ঢেকিয়াল কুকনব আসাম বুৰঞ্জাব আদর্শবে তেও এখান আসাম রবক্তা কবিবলৈ ইচ্ছা কৰিছিল। কিন্তু সেই ইচ্ছানুসারে কানা কবিবলৈ নোৱাৰিলে। তেওব অসম্পূর্ণ আইনব ও ব্যবস্থা অনুবাদ পৰিবাৰ সকলব নানা ঠাইলৈ যাব লগাযা হোরাত বিশৃঙ্খল হল। অঙ্ক কি বিজ্ঞান শাস্ত্রত যুকনব তিমান বিজ্ঞতা নাছিল। ন্যায় অলঙ্কাৰ নোবিজ্ঞান প্রভৃতি শাস্ত্রবো সাধাৰণ নিযম মাত্র জানিছিল। ব্যবস্তা শাস্ত্ৰত তেও বব পাগত আছিল। সদৰ আদালত নচিব আাক আইন ও ব্যবস্থা সংগ্রহ পুস্তকৰ দ্বাৰাই তেওৰ সেই বিষযৰ সংকলন আক ব্যাপক শক্তি বিশেষরূপে জানি।

ফুকনে কোনো প্রকাৰ শিল্পবিস্তা নাজানিছিল। কিন্তু তেওৰ শিল্পৰ সৌন্দর্য্য জ্ঞান আছিল। নগাঁওত গহপুৰ আৰু গুৱাহাটীত কাকুৰ অৰু ৰচকুল নামে দৰজি আছিল। ফুকনে আপোনাৰ দৃষ্টি দি সেই কেই জনৰ হতুৱাই কাবচুবিৰ আক আনকাম কৰোৱাইছিল। তাব দ্বাৰাই ফুকনবো কাপোৰ প্রস্তুত হৈছিল শাক সেই সকলবো ব্যবসায়ত উন্নত শিক্ষ। তৈছিল। এই পরান্ত ফুকনৰ অসমীয। বন্ধা পাগুৰা লোকৰ আদবনীয়।

গাঁত বাস্থ্য বিষয়ে তেও অপটু আছিল। সেই বিষয় কোনে শিক্ষা তেও পোরা নাই আক পাবলৈ যত্ন নকৰিছিল। গাত আক বাস্তব মধুষত। তেও বুজিবলৈ পাবিছিল। তেও অল্প সময় পারেষ্টি গুণ গুণ করে কোনে। অসমায়া গাঁত বা সংস্কত শ্লোক গাই'ডল। আক কেতিয়াবা শুভবিষেও সেইরূপ গীত গাইছিল। তেও' আমার অসমায। মানুক্ষর দবে পদ পুথি পঢ়িবলৈ ভাল নাপাইছিল। কিন্তু আনে পড়িলে তাক শুনিদিল। সাধুকথা শুনিবলৈ তেওব এব শ্রদ্ধা আছিল। ফুকনে কেতিয়াও অসমীয়া নাম ধবা নাই। তেও শষনব সময়ত শুদন শুনিবলৈ ভাল পাইছিল সেই কাবণে কম্বকণ্ঠক বেচেলা শিকিবলৈ দিলে। শেড বেহেলা কিছু শিক্ষা কৰিলত প্রতিদিনে ফুকনব শসনদ সমযত বেহেলা বক্তাই শুনাইডিল। ভাত তেও বব তৃপ্তি পাউডিল।

তাচ, চৌপট, সম্ভবঞ্জা কি আন কোনা বিষ খেল। ফকনে নাজানিছিল। প্রথম বাব তেও কলিকাতালৈ যোৱাব পুরের ণি পানিছিল আক পেলাইছিল তাব পাচে আৰু তালৈ মন দিয়। নাই। লোকেবে আলাপ করাই তেওব প্রধান আমোদ। তেওঁ কেতিয়াও কোনো অশ্লীল ভাষা নকৈছিল আক অয়াল বিসয় আলোচনা নকৰিছিল। যুবং সময়ত কোনো কোনো গোকে সেইরূপ কথা কৈ ভাল পায়। কিন্তু তেওঁব সেইটো অভ্যাস নাছিল। গাদিবস খাটিত সচরাচর ব্যবহৃত যি উপমা কথা আৰু ভাব গাছে সেই বিলাক তেও নাঙ্গানি'চল বা জানিলেও বাবঙ্গাব নকবিছিল।

কেনো লোকৰ নিন্দা ব্যাখ্যা করা তেওব অভ্যাস নাডিল আৰু তেনে কথা বব- কৈ ঘ্নণা কৰিছিল। তেওঁব ফ্রেধে উগ্র নাছিল। এদিন তেওঁৰ বহুমূলা কাপোৰ এখান ধোবাই অসাবধান কবি নন্ট করাত তেও তাক লাঠিবে মুবতে মাব এটা মাৰিলে। ধোবায় মুবব পবা বক্ত পাত হল। ইয়াৰ পাচত তেওঁ ধরকৈ অনুতাপ কৰিলে। অ্যায় উপার্জন তেও বব প্রণা করিছিল। বিরুনীর দেওয়ান থকাত তেওঁৰ যি ধ্যাষা প্রাপ্তি তাত দিনে আন তেও গ্রহণ নকবিচিল। অসমীযা লোকৰ এটা নিয়ম আছে কোনো ভাল মাশুক্ত বা বিষয়াৰ ঘৰলৈ গলে হাতত কোনা ইখান সিখান বস্তু ভেটিলৈ যায়। ইয়াক তেও লবলৈ নীচেই ভাল নেপাইছিল। তেও' সদাই সকলোকে সেইরূপ কার্য্য নকৰিবলৈ কৈছিল। গৈণীসকলকে। তেনে  বস্তু গ্রহণ নকৰিবলৈ সদাই দৃঢ়রূপে কৈছিল। মিস কুটুম্ব সকলৰ পৰাও সেইরূপ দ্রব্য গ্রহণ ভাল নাপাইছিল।

ফুকনে কাকে। হিংসা নকৰিছিল। আক তেওৰ যে কোনো শত্রু আছিল এইটো এই পর্যান্ত জনা যোরা নাই। বিষয় কাব্যান্ডবোধত যাক দণ্ড কৰিছিল, সিও তেওব প্রতি সন্তুষ্ট আছিল। আন কি তেওৰ মৃত্যুৰ দিনা তেওঁ ফাটেকত দিয়। কয়দী সকালেও আপোন পবিবার মবাব দবে শোক আৰু বিলাপ কৰিছিল।

পৰৰ উপকাৰ কৰা তেওৰ এটা প্রধান ব্রত আছিল। প্রায় সকবে পৰা গুণাভিবামক পালন কবি কলিকাতাত নিজ বায়ে পড় রাষ্ট্র বিবাহ দিয়ালে। ধৰ্ম্মদত্ত আক কম্বকণ্ঠকো সেইরূপে পঢ় রাই বিবাহ দিয়ালে। দুর্গাচন্দ্র আৰু এজ সুন্দবী- কো প্রতিপালন কবি শিক্ষ। দিয়ালে।

আৰু তেওঁবিলা সম্পত্তির তহবধান করি উপকাব কবিলে। তেওঁব আশ্রিত সকলৰ কথাকে নকঁও দেশর আন লোককে। কার্য কৰ্ম্ম দি সঙ্গায় কৰিছিল। দুঃখিত দৰিদ্র সকলক আৰু তেওঁৰ মিন কুট্টন্স সকলক সদাই যাক যেতিয়া যি লাগিছিল তাক দি সাহায্য করিছিল। নগাওঁত তেওঁ যি কেই বৎসব আছিল তাব প্রতি বৎসবে তেওঁৰ কোনো না কোনো গাশ্রিতব এটি বিবাহ হৈছিল। দেশীয় লোক সবলব নিমিত্তে তেওৰ ইমান যত্ন আছিল যে তেওঁ যেন সেই সকলক হাতত ধবি তুলিব। তেওঁ সদাই স্কুল বিলাকলৈ গৈ পৰীক্ষা কৰিছিল আৰু ছাত্র সকলক অনেক উৎসাহ বাক্য কৈছিল। দেশীয় যুবক সকলক নানা প্রকার উৎসাহ বাক্যেৰে উন্নতিৰ বাট দেখুৱাইছিল। অনেকে তেওঁৰ শিক্ষাৰ পৰা লেখিবলৈ শিক্ষা কৰিলে। গবর্ণমেন্টৰ কাৰ্য্য কাবক সকলক তেও সদাই অসম দেসব উন্নতিব বিষয়ে সুযোগ পালেই জনাইছিল। যি কোনো লোকে তেওঁলৈ চিঠি লিখিছিল সেই সকললৈ সময় পালে উৎসাহজনক কথা লেখিছিল। কোনো লোকৰ পীড়া হলে তেও তাৰ চিকিৎসাৰ বিষয় বব যত্ন কবিছিল। দবিদ্র হলে তাক নিজ ব্যয়েৰে চিকিৎসা কৰাইছিল। হাব মৰৰ ঘাই জনা অধিকাব আক বঞ্জয় ফুকনৰ অচিকিৎস্য ব্যাধি হোরাত তেও ডাক্তাৰ চাহাবৰ দ্বাৰাই অস্ত্র চিকিৎসা কৰোৱাই ভাল কবালে। আমাৰ মানুহে ডাক্তৰৰ চিকিৎসা কৰিবলৈ ভয় কৰে। তেওঁৰ উৎসাহত আৰু যত্নতে তেও বিলাক উৎসাহিত হৈ ডাক্তৰৰ চিকিৎসা গ্রহণ কৰি ৰোগৰ পৰা মুক্ত হল। 

ফুকনৰ অতিশয উদাব ভাব আড়িল। অসমীয়া লোক সকলক তেও বৰ প্রীতি কৰিছিল। বঙ্গালী সকলকে। তেও অপ্রীতি নকৰিছিল। বাঙ্গালী বিলাক যে বিজাতীয আৰু বিদ্বেষব পাত্র এইটো তেওঁ কেতিয়াও মনত নানি'ছল। বাঙ্গালীব যেনে অসমীযাবো তেনে কুচবিদবান লোককহে বেয়া পাইছিল। হিন্দু, মুচলমান শ্রীন্তিযান সকলোকে তেও সমানরূপে দেগিডিয়া সৰ্ম্ম বিশ্বাসৰ কারণে কাবো প্রতি তেও বিবক্ত নহৈছিল। বরঞ্চ যেইযে যি ধৰ্ম্ম বিশ্বাস কবে সেইযে সেই ধর্শ অনুসারে বাসা করিলে তেও বব ভাল পাইছিল। তেওঁ ভণ্ডামি বব ঘুণা কৰিছিল। কলিকাতাত থকাতে তেওব কোনো এজন বন্ধুরে লুকাই মদ খোর৷ দেখি তেও আশ্চয্য আক চমৎকৃত হৈছিল। তেওব চরিত্র সাধু আক নির্মূল আছিল। তেও ব্যভিচাবক বন সুণা করিছিল। কলিকাতাত তেওঁর কোনে। এজন বন্ধুত্রের ব্যভিচাবত পাপ নাই এই কথা কোৱাত তেও বব দুঃখিত আক আশ্চনা হৈছিল। তেওক প্রশংসা কবিয়ো তেও বব বাচিত হৈছিল আৰু তেও কারো নিন্দা ব্যাখ্যা নকবিচিল।

তেওব প্রশস্ত মনত অনেক আদি ভাণ উৎপত্তি চেছিল। সদব আদালত নিষ্পত্তি মাক বারম্বা স গত বিষয়ে তেওব মনত সি ভাব সেইটো প্রথম ভাব, পূর্বের কাবে। তেনে ভাব আছিল ইয়াক আমি জানিব পৰা নাই। অশ্লীলতা তেও বব ঘুণ্য কৰিছিল। বৈশাখর বিতও নগাওব স্থানে স্থানে অশ্লীল নৃত্য গীত হৈছিল সেই সকলক তেও নিবারণ করালে আক সেইরূপ কাস্য যে অনিস্ট ক্ষনক তাক তেও সকলকে বুজাই দিছিলে।

বিচাৰ কাৰ্যাত তেও বব নিপুন আছিল। তেও চান্স মুখে সকলবে পবা শুধি পুচি বিবোধৰ মূল তথ্য উলিযাবলৈ ভালকৈ জানিছিল আক পক্ষ পাত শুন্য রূপে আজ্ঞা প্ৰচাৰ কৰিছিল। বিচাব কাব্যত তেও কাবো কথা শুশুনিছিল। তেও বিচাৰ কৰোতে চাঁহি হাঁহি লোকক সুধিছিল আৰু কেতিয়াও কাকো কোনো ভয় কি আন প্রবৃত্তি জন্মাই সোধা নাছিল। কোনোরে খাটনি কবিলে তেওব বিবেচনাব ওপষত কর্তৃত্ব কৰিব নোৱাবিছিল।

তেও নিজে নথী চাই আাক বৃক্তি কাম্য বরাত আন লোকৰ সাহায্য তেও'ব আবশ্যক নাছিল। কোনো এটা মোকদ্দমাত নগাওত তেও ব এজন কটূন্সকে তেও কয়েদৰ আজ্ঞা দিছিল। তেওঁৰ শাস্তি প্রায বধ কঠিন নাছিল। নঙ্গনা বুলি লোক সকলক ক্ষমা কবি লঘু শাস্তি দিছিল। তেওঁৰ এইটে। মত আছিল যে, যি শাস্তিলৈ ভয় কবে সি অল্প শাস্তিবেই সংশোধিত হব আৰু যাৰ নাই তাক অধিক শাস্তি করিলেও উপকাৰ নহয়।

বিদ্যা শিক্ষাব প্রতি ফুকনে বব উৎসাহ দিছিল। স্কুল সংস্থাপনৰ বিষয়ে বৰ উদ্ভোগ কবিডিল। তেতিয়া নগাওত ইংবাজি স্কুল নাছিল। সেই কারণে তেওৰ নিজব সবতে এটা ইংবাজা স্কুল পতাইছিল তাতে এজন শিক্ষকে পুরা গলা ছাত্র সকলক শিক্ষা দিছিল। গুনাভিবাম কলিকতাব পৰা অহাত ফুকনৰ উৎসাহতে জ্ঞান প্রদায়িনী নামে এটি সাপ্তাতিক সমাজ পাতিছিল। তাত সপ্তাহে সপ্তাহে দেশীয় কিছু মান ভদ্রলোক গৈ নানাবিধ আলোচনা কৰিছিল। স্ত্রী শিক্ষাব প্রতি তেওব বব শ্রদ্ধা আছিল, নিম্নব পন্থাক নিজেই শিক্ষা দিছিল আক নিজব কন্যা পদ্মাৱতাক পঞ্চ বদত বিদ্ধাবস্ত করিছিল। স্না পুরুষ উভয়ে মনুষ্য, এতেকে স্ত্রী বিলাক অশিক্ষিতা থাকিলে পুরুষ অদ্ধাঙ্গা বোগাক্রান্ত থাকে এইটি তেওর মত। স্ত্রী সাধিনতাবো তেও পক্ষপাতা আছিল। উপযুক্ত শিক্ষিতা চলে স্ট্রাক স্বাধীনতা দিয়া বেয়া নহয় এইটে। তেওব বিশ্বাস আছিল।

তেও দান দক্ষিণ। কবিছিল ক্ষয় কিন্তু অপরিমিত ব্যয়া নাছিল। তেও ধৰ্ম্ম কাষ্য, গুরু দান, 'সন্তানৰ বিয়া শিক্ষা, পবিবাবর ভরণপোষণ ইত্যাদি বেলেগ বেলেগ তহবিল করিছিল। সেই সেই মূল ধনৰ পৰা সেই সেই কার্য্য কবিছিল তেও মৃত্যুত তেওৰ পবিবাৰৰ নিমিত্তে ৮,৫০০ টকাব কোম্পানীর প্রমিচৰা লোট মাত্র পৰ পাৰিলে। ইয়াবো কিছু পবিমান মাসে তেওব নিজৰ উপার্জ্জন। প্রায় প্রতি মাহে তেওব যাবে সৈতে কাববার তাব হিচাপ পৰিষ্কাৰ কৰিছিল। কাবো কোনো হিচাপ পৰিষ্কাৰ নকৰাকৈ নথৈছিল। আক প্রতি মাহে সকলোকে যি যি দিবলগায়া তাক দিছিল। অল্প মাত্র বাকা থাকিছিল।

ফুকনৰ পিতৃ মাতৃব প্রতি বব ভক্তি আছিল। যাইজন। ঢেকিয়াল ফুকনৰ কথা ওলালে তেও গদ গদ চিত্তে শুনিছিল। মাতা আক বিমাতাব প্রতিও তেও'ব বব ভক্তি। তেও বিলাকৰ সুখ স্বচ্ছন্দতাব প্রতি সদাই দৃষ্টি কবিছিল। মৃত্যুৰ কিছুদিন পূর্বের তেওঁ এদিন মাতৃব কোলতে বহিছিল আৰু কৈছিল বোলে "প্রকৃতিব আশ্চর্য্য পৰিবৰ্ত্তন"। তেও সন্তানক স্নেহ কৰিছিল কিন্তু আনৰ দবে তেওৰ পুত্র ক্যাক কোলতে লৈ আদব নকৰিছিল। অথবা বৰকৈ লেঙ্গৰা লেঙ্গেবি নকৰিছিল। তেওঁ'ব পত্নীক বব প্রীতি থাক স্নেহ কৰিছিল, সময়ে সময়ে তেও বিলাকৰ মাঝত সামান্য বিবাদ হৈছিল। কিন্তু সি নিতান্ত অল্প কাল স্থায়ী।

গৃহ কৰ্ম্ম বিষবে তেওঁৰ পত্নীৰ আৰু কোনো বিষযে তেওঁৰ মাতৃৰ পরামর্শ গ্রহণ কৰিছিল। তেওঁ বিলাকৰ মতে সৈতে তেওঁৰ মত অমিল হলে তেও বিলাকক ভালকৈ বুঝাইছিল। তেওঁ তামোল ধপাত কানি, ভা', মদ কি আন কোনো ৰাগী বস্তু নাখাইছিল। প্রত্যহ আহাৰন্তে চাহ খাইছিল। মাজত কিছুদিন অতি শ্ৰমৰ কাৰণে শৰীৰ দুৰ্ববল হোৱাত অতি অল্প পৰিমানে কামেশ্বৰ মোদর থাইছিল। এই মোদক খোৱাৰ পৰা দুবাৰ কিছু বল্ট পাইছিল। সেই কাৰণে শেষলৈ তাকে। রাবাব কৰিবলৈ এডিলে। আহাৰ কবি এলাচা প্রভৃতি মচলা মাস তেও খাইছিল।

ফুকনে উদাৰ ভাবে বৈদিক ধম্ম বিশ্বাস কৰিছিল, মুতাৰ বিছুমান দিন পূর্বের্গর ব্ল্যান্ড পাদ্রী চাহাব নগাঁওলৈ আহে। তেওব সৈতে আলাপ কৰি তেওঁৰ সেই মত আক দৃঢ় হল। তেওঁ লেখিছিল যে প্রাচীন বাতি পৰ্যিাগ করা আক গ্রীষ্টীযান ধর্ম্মব প্রতি মন মেলা অনাবশ্যক। বোগ শয্যাত পৰি থাকোতেও তেওঁ কৈছিল বোলে লোকে তেওঁক গ্রীষ্টীযান বুলিব পাবে, বিন্তু তেও গীষ্টীয়ান নহয়। তেওঁ ঈশ্বৰৰ অস্তিত্ব বিশ্বাস কবে। অনেক সমযত কোনো বিশেষ ঘটনাত তেওঁ ঈশ্বৰ আৰু মৃত্যুৰ নৈকট্য আক ধর্ম্ম চিন্তার প্রতি প্রতিজ্ঞা দৃঢকৈ কৰিছিল। তেওঁ "ঈশ্বৰৰ ইচ্ছাত" এই বগা তেওঁ সদাই কৈছিল। অনেক ঘটনাৰ পাচত তেও ঈশ্বৰৰ প্রতি আগ্ন সমর্পন কৰিছিল। তেওৰ সম্য জ্ঞান অতি উৎকৃষ্ট আছিল। যেতিযা সি কৰিব লাগে তায় সদাই কৰিছিল। তেওঁ জীবনব প্রাতাত্বিক ঘটনা বিলাক এটা দৈনিক বঞ্চিত লেখিছিল আাক সেই বিলার সময়ে সময়ে চাই তেওঁৰ উন্নতি অরনতি জানিডিল। বিষয লিখিত আছে। তেওৰ দৈনিক বর্তিও এই কেষ্টটি প্রাতঃস্মবণীয

১। অপরিমিতাচাবি হোবা, তোমাৰ জিহ্বাক দমন করা, বহুকাল জীয়াই থাকিবা।

২। পুরা গরলি শাবাবির শ্রম কবিবা।

৩। সি কার্য্য তুমি কৰিব খোজা তাক পলম নকবিবা। পড়া, কৰ্ম্মকৰা, লেখা, চিঠি লেখা ইত্যাদি।

৪। কিমান শীঘ্র তোমার সময় যাব লাগিছে তাক স্মৰণ কথা। তাব সদ্ব্যৱহাৰ কৰা। অকারণ সময় নষ্ট নকবিবা।

১। সুবিধা নহলে আক সংসাবত সুখে থাকিব পবা নহলে ধৰ্ম্ম জীবন আবস্থ কৰিবলৈ পলম কৰা বলিযালি মাস। আম'ৰ এইকাপে দিন যায় কি জানি অল্প কেইদিন মাত্র বাকী আছে। 

২। কৰ্ম্মৰ বাহুল্যতাই ঈশ্বৰ সেৱাৰ প্ৰতি হস্তক্ষেপ কনিষ নিদিবা। আন সকলে। কথাক ঈশ্বৰোপাসনায় খটুৱাব দিয়।। এই জীৱনত তুমি কিহলৈ চিন্তা কবা? তোমাৰ সকলো কাৰ্য্যৰ ওপৰত পদাঘাত কৰা।

৩। ধৰ্ম্ম আৰু পরোপকাবৰ প্রতি উৎসাহ যেন দিনে দিনে আৰম্ভ হয়, ইয়াক স্মরণ কবিবা। দিনৌ পুরা স্তিব কৰিবা। সময় গত প্রায় হলে আপীলৰ দৰখাস্ত যেনেরূপ সেইরূপ যেন তোমাৰ কথাৰ স্বাক কানাৰ উৎসাহ তোমাৰ ওপৰত পৰা কর্তৃব্য যেন ভাবিবা।

৪। এই কেষ্ট সময়ত ঈশ্ববেপোসনা কবিবলৈ নাপাহৰিবা। প্রথম পুর। যেতিয়া উঠা, দ্বিতীয় স্নানব পাচত, তৃতীয় গদলি, চতুর্থ শয্যালৈ যোৱাৰ পূৰ্বেব, পঞ্চম তোমাৰ শয্যাত, ষষ্ঠ প্রতিবাবে যেতিয়া তুমি ইয়াক পড়া।

৬। যেতিয়া তোমার চাবিয়ো ফালে মানুহ জহনীত পৰে তেতিয়া তোমাৰ মন কেনে থাকে তাক স্মবণ কবিবা।

৬। গ্রীষ্টীয়ান মূচলমান আৰু হিন্দু উপাসনার নিদ্দিষ্ট সময়লৈ মনত কৰিবা।

একাদশী উপবাস কৰিবা।

৭। পাৰা যদি গণি কোরা কিমান দিন তুমি জীবা। কি জানি এক সপ্তাহ

কি এদিন। সেই কারণে মৃত্যুৰ নিমিত্ত প্রস্তুত হোরা। যি জনে জ্যোতিন্ময় সূধ্যর অন্তর্বাত্ম। আৰু আমাৰ বুদ্ধি বৃত্তিক পৰিচালনা

কৰিছে সেই জনক আমি চিন্তা কৰো।

আনন্দ বাম ফুকনৰ এই প্রাতঃস্মৰণীয় বিষয় কেইটি চাই কাৰ তেও লৈ প্রীতি আৰু শ্রদ্ধা নহব? ঈশ্বৰ উপাসনা বিষয়ে আক কর্ত্তব্য কার্য্য বিষয়ে তেওঁৰ যি চিন্তা সেইটো তেওঁৰ জীৱনত প্রতিপালিত হৈছিল। নির্দ্দিষ্ট সন্ধ্যা বিনেও প্রতিদিন আহাবান্তে তেওঁ তেও'ব ইস্ট দেৱতাক চিন্তা কৰিছিল। তেও সদাই তেওৰ কর্তৃবা কাৰ্য্য সম্পাদন কৰিছিল। তাক পলম কৰিবলৈ নীচেই ইচ্ছা নকৰিছিল। এই কাৰণেই তেওঁৰ মৃত্যুৰ পাচত তেওঁৰ সংসাৰত বিশৃঙ্খল হল। আনন্দ ৰাম ফুকনৰ উন্নত বুদ্ধি, নিশ্চল চৰিত্র আক সাধু আৰু সাধাৰণৰ হিতকৰ কাৰ্য্যৰ নিমিত্তে সকলোরে তেওক প্রীতি আৰু ভক্তি কৰিছিল। আৰু এতিয়াও তেও'ৰ নাম জন- সমাজত আদৰণীয় আৰু তেওঁৰ চৰিত্ৰ আৰু কাৰ্য্য অনুকরণীয় হৈ আছে। ঈশ্বৰ ইচ্ছানুসাৰে তেও এই অনিত্য সংসাৰ ত্যাগ কৰি অমৃত আৰু নিত্যধামলৈ গমন কৰিলেও নিজব কীৰ্ত্তিৰ নিমিত্ত এই সংসাবতো তেও জীবিত থাকিব।

22
প্ৰবন্ধ
অসমীয়া সাহিত্যৰ চানেকী
0.0
ভাৰতব উজ্জ্বল বহু চাব আশুতোষ মুখাজিব বহু চেষ্টাৰ ফলত্ব কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ে যেতিয়। ভাৰতীয ভাষ। বিলাকক এম, এ মহলাত ঠাই দিলে, তেতিয়া ভাৰতৰ আন আন ভাষ্য বিলাকৰ লগত অসমীয়া ভাষাকে। সেই শাবিত বহুৱাবলৈ অসমীয়া ভাষা আৰু আসামৰ উচ্চশিক্ষাৰ পৰম বন্ধু চাব আশুতোষ মুখাজিয়েই প্রথমে প্রস্তার কবে। যদিও সেই প্রস্তাবত বিশ্ববিজ্ঞালয়ৰ আন আন বঙ্গালী কণ্ঠ। সকলে বহুত হকাবধ। কৰিছিল তথাপি আসাম-বন্ধু মুখার্জি মহোদযৰ অহে। পুৰুষাৰ্থত তেখেতৰ চেস্টা ফলরতা হল আৰু অসমীয। ভাষাই বিশ্ববিদ্যালয়ব সর্বোচ্চ মহলাত ভাৰতৰ আন আন ভাষাৰ লগত ঠাই পালে। ১৯১৮ চনত "চেডলাব কমিচনৰ" লগত চাৰ আশুতোষ মুখার্জি মহোদয় যেতিয়া গুৱাহাটীলৈ যায় তেতিয়। গুরাহাটীত তেখেতে আসামৰ কেইবাজনা গণ্য মান্ড সাচিত্যিক আক শিক্ষিত মানুতব লগত অসমীয়া ভাষা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এম. এ মঙ্গলাও তোলাৰ সম্বন্ধে আলোচনা কৰে, আৰু সেই উদ্দেশ্যে অসমায়া ভাসাৰ গাদিবে পর্ব। বর্তমান সময়লৈকে প্রধান প্রধান লিখক সকলৰ লিখাব পৰা অলপ অলপ তুলি গোটাই এখন পুথি যুগুত কৰা স্থিৰ হয়। সেই গুক কামৰ ভাব আমার প্ররাণ সাহিত্যিক, আসামর একমাব প্রত্নতত্ববিদ, পণ্ডিতপ্ররব শ্রীযুক্ত হেমচন্দ্র গোস্বামা দেৱক দিনা হয়। গোসাইদেরে বহু পৰিশ্রম কবি ১৯২১ চনত সেই পুপি গোটাই বিশ্ববিস্থ্যালয়ৰ হাতত দিয়েহি। সেই সময়তে আসামৰ কৃতা সন্তান ভাবত বিখ্যাত দর্গার ভোলানাথ বকরাই এই পুথি চপাবলৈ বিশ্ববিদ্যালযক দহাতেজার টকা দিবলৈ প্রতিশ্রুত হয়, আৰু তাৰ ছহেজাৰ তেতিয়াক বিশ্ববিদ্যালযক দিয়ে। সেই টকাবে বিশ্বদ্যিালয়ে নিজৰ প্ৰেচতে পৃথি ছপাবলৈ আৰম্ভ কৰে। আস্ত সেই ঢপা কাস।ব তত্বাবধান কৰিবলৈ বিশ্ববিজ্ঞ্যালয়ৰ পৰা আমাৰ ওপৰত ভাৰ দিয়া হয়। গোটেইখন পৃথি তিনি সণ্ডকৈ ভাগোরা হৈছে। আদিৰে পৰা ইংৰঙ্গী ১৫ শতিকাৰ শেহলৈকে প্রথম এপণ্ড, ১৬ শতিকাৰ আৰম্ভবে পৰা ১৮ শতিকাৰ শেহলৈ দ্বিতীয। খণ্ড, আক. ১৯ শতিকাৰ আৰম্ভৰে পৰা বৰ্ত্তমান সময়লৈ তৃতীয়া খণ্ড। প্রত্যেক খণ্ডই প্রায় ৭০০ পিঠিৰ একোখন বৃহৎ পুথি হব।
1

অসমীয়া সাহিত্যৰ চানেকি।

28 November 2023
0
0
0

  সুর্য্য খড়ি দৈবজ্ঞ। [এই লিখক জনৰ জন্মভূমি মঙ্গলদৈ আছিল। তেওঁ ইংবাজী ১৮ শতিকাৰ শেহ ভাগত জন্মগ্রহণ কৰিছিল। তেওঁ সেই কালৰ এজন বিখ্যাত পণ্ডিত আছিল। তেওঁ অসমীয়া ভাষাত দৰঙ্গবাজবংশাৱলী আৰু সংস্কৃত ভাষাত ব

2

রতিকান্ত দ্বিজ।

29 November 2023
1
0
0

এই জন কবি মঙ্গলদৈ অঞ্চলৰ এজন ব্রাহ্মণ আছিল। তেওঁৰ পূৰ্ব্বপুৰুষ আদিৰ বিষয়ে কোনো কথা এতিয়াও জানিত্ব পৰা নাই তেওঁ দৰঙ্গ ৰজাৰ সভাৰ এজন বিখ্যাত পণ্ডিত আছিল। তেও গড়ঙ্গনাৰায়ণ ৰজাৰ আদেশত “ৰাজবংশাৱলী" নামেৰে এ

3

পশু ৰাম দ্বিজ।

30 November 2023
0
0
0

ধৰ্ম্ম পুৰাণ। দ্বিজ সকলোরে একদিনা সুবেকত, কৰিলেক ধৰ্ম্ম প্রশ্ন ব্যাসৰ আগত ॥ দ্বিজগণ নিগদতি ব্যাস মুনিবৰ। পূণ্যতো উত্তম পুণ্য উত্তম ধৰ্ম্মৰ । কোন নামে হস্ত ইহু কাহাক আচবি, অক্ষয় স্বর্গক পারে পাপক সংহ

4

শ্রীকাশীনাথ ভামুলি ফুকন।

30 November 2023
2
0
0

আসাম দেসব ডাঙ্গবিযা গণ প্রভৃতি বিসযাব নিবন্ধ ॥ সম্প্রতি মহুদানুসাবে, বিসযাব নাম লিখা জাই। জি জি একে মর্জাদাৰ সেই সকলক একে চেদব মাজতেই লিখা জাব; তাতে লিখাৰ আগ পাচ ক্রমে মর্জদাতো আগ পাচ আচে। সেই আগ পাচ

5

অৰুণোদয়।

1 December 2023
0
0
0

জাত্রিকব জাত্রা। The Pilgrim's Progress. এই জগতব অবণ্যৰ মাজে মই ফুৰি জাওতে জি এখন ঠাইত এটা গাঁত আচিল, এনে ঠাই পালোঁহি। তাতে পৰি সুই থাকোঁতে এক সমাজিক দেখিলোঁ। গাত ফটাচটা কাপব পিন্ধি, আপোনাৰ ঘৰৰ ফালল

6

শ্রীযুত বাবু আনন্দিৰাম ফুকন কর্তিক।

1 December 2023
0
0
0

এই অসম দেশ নিবাসি লোক সকলে স্বদেশত বাজে পৃথিবীত আন আন যি সকল বব সব দেশ আছে তাৰ একো কথাৰ ভু নেপাই, সেই হেতুকে সিবিলাকে আপোনাৰ দেশ অতি চৰ অৱস্থাত আছে বুলি নেজানে, এতেকে সম্প্রতি পৃথিবীব ভিতৰত অতি আচবিত

7

নিলিবাম ফেয়াবউবেল

2 December 2023
2
0
0

History of Hindustan, From the Dig Dorson. গজনিৰ বাদস্যা মহমদব দোআবাই হৃষ্ট কবাব পরা মচলমান লোকৰ বাজ্য নস্ট কবি ইংলণ্ডিযাবিলাকৰ বাজ্য পাপন তোমালৈকে হিন্দুস্থানব বৃবঞ্জি ইযাত আক পাচতো লিখা জাব। জি নান

8

যজ্ঞৰাম দেওলাই বৰুৱা।

2 December 2023
1
0
0

আহোম ভাষার পর। ভঙ্গা পুৰণি বৃবঞ্জা। কোচবণ:-লালি বাইচান (১৪) সকত চূড়-কুড়ম আক ডেপু নামে দুজন কোচ বজাৰ সেনাপতিযে আতি শলা পালেছি, আমার লোকেও গৈ শলাত থাকিল গৈ। পাচে সিহঁত দুযো লুইতে উজাই দিখৌ মুখ পালেহি।

9

পূর্ণানন্দ ডেকা বৰুৱা।

4 December 2023
0
0
0

১৮৫৮ সন পবহিতৈষিতা অর্থাৎ পরোপকাব "নোপকাবাং পরোধম্মঃ”। আসাম দেস হিতৈসিনি সভাব বচনাব সাব সংগ্রহ। জি দেসৰ মানুহব বুদ্ধি বৃতি অলপমান মার্জিত হৈছে, আাক জি দেসব মানুহৰ কিঞ্চিত ধর্মাধর্মব বোধ আঢ়ে, তেওঁবি

10

হেমচন্দ্ৰ বৰুরা।

6 December 2023
0
0
0

কোরা ভাতুবী। কোৰখনিয়া সত্ৰৰ গোবন্ধনদেউ আতা পৰম বৈষ্ণর, কংশ বঙ্গাব চন্দন-যোগাতী কুঁঙ্গী-বাইৰ বংশত জাত, সাক্ষাত গুৰুজনব পৰা পৰমাৰ্থৰ ভাগ-পোৱা গোপীনাথদেউ মাতাৰ পৰিনাতি। ঘোষা, কাউন, বত্বারলা, এই তিন খানি

11

পাই-মালা।

6 December 2023
0
0
0

সম্মান। ঈশ্বর, পিতৃ-মাতৃ, শিক্ষক, দেশর অধিকার আক বুঢ়া লোক, এই সকল সন্মানর পাত্র। যি আদি কাবণব পরা এই পবিদৃশ্যমান জগতব উৎপত্তি হৈছে, সেই কাৰণৰ নামেই ঈশ্বব। তেওঁ সকলোবে আদি, কিন্তু তেওঁর আদি নাই; সকলো

12

গুনাভিৰাম বৰুৱা।

7 December 2023
0
0
0

সৌমার ভ্রমণ। এই অসম দেশ আমাৰ মাতৃভূমি। আমি ইয়াতেই উপজিছো। ইয়াতেই শিক্ষা পাইছো। এই দেশব নামেই আমি সংসার হাটত বিকা হই আছো। জননী যেনে আদবনীয়া আক পূজনীয়া এই আমাৰ জন্মভূমিও আমাৰ পক্ষে তেনে মৰম আৰু সেরাব থ

13

বমাকান্ত চৌধুৰী।

7 December 2023
0
0
0

অভিমন্যু বধ কাব্য। প্রথম সগ। দশ দিন যুদ্ধ কৰি ভীষ্ম মহাবলা যেতিয়া শুইল। বাৰে শৰ আসনত, মহাৰণী পাণ্ডবেও, আনন্দ মনেৰে, বঙ্গাইল। ঢাক, ঢোল, শিক্ষা, কৰতাল, জগঝম্প, ভেৰি, দবা। আপুনি শ্রীচাৰ, নিজ বাস্থ্য শঙ

14

বঘুদেৰ গোস্বামী।

8 December 2023
0
0
0

আত্ম পৰিচয়। মহাদি দিপক তাতে কৰিয়া শকত। বিন্দুগঞ্জ দিয়া পাচে কৰিয়া যুগুত ॥ মিথুন মাসৰ জানা ৰোহিনীক পাই। সমাপতি ভৈল শাস্ত্র পদ সমুদাই। আমি অল্পমতি হুয়া বচিলে। পয়াৰ। গোবিন্দৰ লীলা বুলি কবিয়ো আদৰ। জখলাবন

15

ইন্দিলৰ বৰুৱা।

8 December 2023
0
0
0

জীৱনাদর্শ। মহাবাজ। বুদ্ধিস্বর্গ নাবায়ণ। বৃদ্ধিস্বর্গ আসামৰ এজনা ক্ষমতাপন্ন বাঙ্গা আছিল। ১৪৭৪ শকত (১৫৫২ খৃঃ অব্দ) এওঁৰ জন্ম হয়। ১৫৩৩ শকত এওঁর পিতা গোঁড়াবাজা স্বর্গী হলত এওঁ বাজা হল। আহোম মতে এও'ব নাম

16

কালি ৰাম বৰুৱা।

8 December 2023
0
0
0

কামাখ্যা কামাখ্যা (কাম + আখ্যা) কাম শব্দে ইচ্ছা আখ্যা শব্দে নাম। যাব নাম হৈছে কাম, এতেকে কামাখ্যা। প্রলয় কালত এই জগত এনে প্রকৃতিত লীন আছিল যেই প্রত্যক্ষ অনুমান আক শব্দ এই তিনি প্রকাৰ প্ৰমাণৰ বিষয় নাছ

17

গোপীনাথ চক্রবর্তী।

9 December 2023
0
0
0

কলঙ্ক ভঞ্জন। কৃষ্ণের চরণ ধবি, বোলে বাধা বজেশ্ববা শুনাচে মুবলা দাবী, মোর মনো দুঃখ। গাও ত সিগিলা আছে গিরি, সকলে বলে বাচরা ভিবি, এই দুঃখে উল্যারা নবো মুখ। যদি ফুৰিবা যান্ড করবো বাড়া, আতিল যেঢ় বব গ

18

বলিনাৰায়ণ বড়া।

11 December 2023
0
0
0

উচ্চশিক্ষা। আসাম ভাৰতবৰ্ষৰ পিচ পৰিণাকা প্রদেশবিলাকৰ ভিভবত গল্প। বাস্তবিকে যি দেশত সুশিক্ষিত, ধনী আক ব্যবসায়ী মাশুহব সংখ্যা তাকৰ সি আজি কালিৰ সভ্য আৰু আগবাঢ়া দেশবিলাকৰ সমকক্ষ হব নোৱাৰে। অসমীয়া মানুহ অ

19

মাধবচন্দ্ৰ বৰদলৈ। (বায়বাহাদুৰ)

11 December 2023
1
0
0

অসমীয়া সাতকাণ্ড ৰামায়ণ। BIR BIKRAM LIBRARY. E Agartala w অতিপূর্বের গোটেই অসম দেশকে কামৰূপ বুলিছিল ইয়াৰ সীমা পূবে দিকৰাই আক পশ্চিমে করতোরা, সুতৰাং বর্ত্তমান সময়ৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উপত্যকা প্রদেশ খণ্ডকে ক

20

কমলাকান্ত ভট্টাচার্য্য।

12 December 2023
1
0
0

অসমৰ উন্নতি। শিতানত আঁকা প্ররন্ধটি আজি আপোন দেশী ভাই সকলৰ ওচৰত আলচ পাতি চাও। "অসমৰ উন্নতি" এই কথাষাৰি এবাৰ উশাহ নিশাহত অন্য নিয়া কৰোঁতেই ওৰ পৰে। চিন্তাৰ বাটত হতাশে টানকৈ ভেঙ্গাৰ মাৰি আগচি ধৰে। শিক্ষি

21

কমলাকান্ত ভট্টাচার্য্য।

12 December 2023
0
0
0

অসমৰ উন্নতি। শিতানত আঁকা প্ররন্ধটি আজি আপোন দেশী ভাই সকলৰ ওচৰত আলচ পাতি চাও। "অসমৰ উন্নতি" এই কথাষাৰি এবাৰ উশাহ নিশাহত অন্য নিয়া কৰোঁতেই ওৰ পৰে। চিন্তাৰ বাটত হতাশে টানকৈ ভেঙ্গাৰ মাৰি আগচি ধৰে। শিক্ষি

22

পূর্ণিমাৰ ৰাতিলৈ চাই।

12 December 2023
0
0
0

জোনাক বাতিটা রূপহী কাটিী শুরায় জগত কিনো বিতোপন, নিচুক জগত নিদ্রাৰ কোলাত এনেনো গভীব নিদিলে আশ্রয় আজি কিয় মন নেষাও টোপনি কোনে মন্ত্র মাতি হবিলে চেতন কি কারণে আজি টোপনি নাই, শান্তি কোলা পাতি ম

---

এখন কিতাপ পড়ক