ভাৰতীয় সংবিধানৰ ৩৭০ অনুচ্ছেদ আৰম্ভ হোৱাৰ পৰাই তীব্ৰ আইনী আৰু ৰাজনৈতিক বিতৰ্কৰ বিষয় হৈ আহিছে। এই অনুচ্ছেদটোৱে পূৰ্বৰ জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্যখনক বিশেষ স্বায়ত্তশাসন প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলত প্ৰতিৰক্ষা, যোগাযোগ আৰু বৈদেশিক পৰিক্ৰমা সম্পৰ্কীয় বিষয়ৰ বাহিৰে ইয়াৰ নিজা সংবিধান আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ ক্ষমতা থাকিব পাৰে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ে স্পষ্ট কৰা অনুসৰি ৩৭০ নং অনুচ্ছেদ সংশোধনৰ প্ৰক্ৰিয়াটোত নিৰ্দিষ্ট পদ্ধতি আৰু বিবেচনা জড়িত হৈ থাকে যিবোৰ মানি চলিব লাগিব।
নিৰ্ধাৰিত প্ৰক্ৰিয়া:
উচ্চতম ন্যায়ালয়ে উল্লেখ কৰা এটা মূল দিশ হ’ল ৩৭০ নং অনুচ্ছেদৰ যিকোনো সংশোধনে ৩৭০(৩) অনুচ্ছেদত উল্লেখ কৰা প্ৰক্ৰিয়াটো কঠোৰভাৱে অনুসৰণ কৰিব লাগিব। এই বিধানত উল্লেখ আছে যে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে ৰাজহুৱা অধিসূচনাৰ জৰিয়তে ঘোষণা কৰিব পাৰে যে ৩৭০ অনুচ্ছেদ কাৰ্যক্ষম হোৱা বন্ধ হ’ব বা কেৱল ব্যতিক্ৰম আৰু পৰিৱৰ্তনৰ সৈতেহে কাৰ্যকৰী হ’ব। এই প্ৰক্ৰিয়াই নিশ্চিত কৰে যে জম্মু-কাশ্মীৰক প্ৰদান কৰা বিশেষ মৰ্যাদাৰ যিকোনো পৰিৱৰ্তন প্ৰতিষ্ঠিত আইনী পদ্ধতিৰ প্ৰতি যথাযথ দৃষ্টিৰে কৰা হয়।
অনুচ্ছেদ ৩৭০(১)(ঘ)ৰ গুৰুত্ব:
তদুপৰি, উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৩৭০(১)(ঘ) অনুচ্ছেদত উল্লেখ কৰা ৰাজ্য চৰকাৰৰ "সন্মতি"ৰ তাৎপৰ্য্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। এই বিধানত নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে যে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্য চৰকাৰৰ সন্মতি সাপেক্ষেহে অনুচ্ছেদ ৩৭০(১)(ঘ)ৰ অধীনত আদেশ জাৰি কৰিব পাৰিব। এই প্ৰয়োজনীয়তাই ৩৭০ নং অনুচ্ছেদত প্ৰদান কৰা বিশেষ ব্যৱস্থাসমূহৰ পৰিৱৰ্তন কৰাৰ সময়ত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ মাজত সহযোগিতামূলক পদ্ধতিৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায়দানঃ
এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰায়দানত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰায় দিছিল যে ৩৭০ নং অনুচ্ছেদৰ সংশোধন চক্ৰান্তমূলক পদ্ধতিৰে বা সংবিধানৰ কোনো ব্যাখ্যাৰ দফা সংশোধন কৰি কৰিব নোৱাৰি। আদালতে জোৰ দি কয় যে যিকোনো পৰিৱৰ্তনৰ বাবে ৩৭০(৩) অনুচ্ছেদত উল্লেখ কৰা পদ্ধতিসমূহ কঠোৰভাৱে মানি চলিব লাগিব আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ সন্মতিৰ প্ৰয়োজন হ’ব লাগিব।
সংবিধান বাতিলৰ আদেশ ২৭২:
উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এই সিদ্ধান্তৰ প্ৰত্যক্ষ প্ৰভাৱ আছিল ৰাষ্ট্ৰপতিৰ এটা নিৰ্দিষ্ট অধিসূচনাৰ ওপৰত – সংবিধান আদেশ ২৭২।এই আদেশে ৩৭০ নং অনুচ্ছেদত সংশোধন প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ চেষ্টা কৰিছিল যদিও আদালতে অধিসূচনাৰ এটা অংশ বাতিল কৰিছিল। সাংবিধানিকভাৱে নিৰ্ধাৰিত পদ্ধতিৰ পৰা বিচ্যুত হোৱা আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ প্ৰয়োজনীয় সন্মতিৰ অভাৱৰ ভিত্তিত এই বাতিল কৰা হৈছিল।
উপসংহাৰ:
৩৭০ নং অনুচ্ছেদৰ সংশোধনী প্ৰক্ৰিয়া সন্দৰ্ভত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে দিয়া ৰায়দানত প্ৰতিষ্ঠিত সাংবিধানিক পদ্ধতিসমূহ মানি চলাৰ গুৰুত্ব আৰু কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ মাজত সহযোগিতাৰ প্ৰয়োজনীয়তা পুনৰ দৃঢ়তা প্ৰদান কৰা হৈছে। ভাৰতৰ বিকাশ অব্যাহত থকাৰ লগে লগে কিছুমান অঞ্চলক প্ৰদান কৰা বিশেষ স্বায়ত্তশাসন ৰক্ষা আৰু সমগ্ৰ জাতিটোৰ বাবে এক ঐক্যবদ্ধ আৰু সংহত সাংবিধানিক কাঠামো নিশ্চিত কৰাৰ মাজৰ সুক্ষ্ম ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই ৰায়দানে ভৱিষ্যতৰ সাংবিধানিক সংশোধনীৰ বাবে পথ প্ৰদৰ্শক নীতি হিচাপে কাম কৰে, যথাযথ প্ৰক্ৰিয়া অনুসৰণ কৰাৰ গুৰুত্ব আৰু ফেডাৰেলিজম আৰু সহযোগিতামূলক শাসনৰ নীতিসমূহ ৰক্ষা কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
