পথ সুৰক্ষা বৃদ্ধি আৰু হিট-এণ্ড-ৰানৰ ক্ষেত্ৰত জবাবদিহিতা নিশ্চিত কৰাৰ দিশত এক উল্লেখযোগ্য পদক্ষেপ হিচাপে ভাৰতে ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতা, ২০২৩ৰ অধীনত এক যুগান্তকাৰী আইন প্ৰস্তাৱ কৰিছে।এই প্ৰস্তাৱিত আইনখনে পুৰণি ঔপনিৱেশিক যুগৰ ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ ঠাই ল’ব বিচাৰে আৰু প্ৰৱৰ্তন কৰে হিট-এণ্ড-ৰাণ কাণ্ডৰ সৈতে জড়িত ব্যক্তিসকলৰ বাবে কঠোৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা, এনে কাণ্ডৰ তৎকালীন ৰিপৰ্ট দিয়াৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা। এই বিস্তৃত গাইডখনে প্ৰস্তাৱিত আইনখনৰ মূল দিশসমূহ অন্বেষণ কৰে, ভাৰতৰ পৰিৱৰ্তন, প্ৰভাৱ, আৰু পথ সুৰক্ষাৰ বহল প্ৰেক্ষাপটৰ ওপৰত পোহৰ পেলায়।
হিট-এণ্ড-ৰান আইনসমূহৰ প্ৰস্তাৱিত পৰিৱৰ্তন:
প্ৰস্তাৱিত আইনখনে হিট এণ্ড ৰান কাণ্ডৰ সৈতে জড়িত ব্যক্তিসকলৰ ওপৰত ১০ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা কৰি এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন আনিছে যিসকলে কেৱল ৰেছ ড্ৰাইভিং কৰাই নহয়, আৰক্ষীক এই কাণ্ডৰ খবৰ নিদিয়ে। প্ৰস্তাৱিত আইনখনৰ ১০৪(২) ধাৰাত স্পষ্টভাৱে উল্লেখ কৰা হৈছে যে যিকোনো ব্যক্তিয়ে ৰেচ বা গাফিলতিমূলক কাৰ্য্যৰ জৰিয়তে আন এজন ব্যক্তিৰ মৃত্যুৰ কাৰণ হ’লে আৰু তাৰ পিছত স্থানৰ পৰা পলায়ন কৰিলে বা ঘটনাৰ খবৰ দিবলৈ অৱহেলা কৰিলে দহ বছৰ পৰ্যন্ত কাৰাদণ্ডৰ সন্মুখীন হ’ব লাগিব, ইয়াৰ উপৰিও জৰিমনা ভৰিব লাগিব।
তদুপৰি এই আইনখনৰ লক্ষ্য হৈছে ৰেচ আৰু গাফিলতিৰ কাম, যেনে অসাৱধানতাৰে গাড়ী চলোৱাৰ ফলত মৃত্যুৰ শাস্তি বৃদ্ধি কৰা। ১০৪(১) ধাৰাত সাত বছৰ পৰ্যন্ত কাৰাদণ্ডৰ পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে, লগতে অদোষী হত্যাৰ বাবে আন এজন ব্যক্তিৰ মৃত্যুৰ কাৰণ হোৱা বুলি দোষী সাব্যস্ত হোৱা লোকৰ বাবে জৰিমনাও দিয়া হৈছে।
বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতি আৰু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজনীয়তা:
বৰ্তমান ভাৰতত হিট এণ্ড ৰাণ গোচৰ ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ বিভিন্ন ধাৰাত পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে, ধাৰা ৩০৪এত গাফিলতিৰ ফলত মৃত্যুৰ কাৰণ হোৱাটো মাত্ৰ দুবছৰৰ শাস্তি বহন কৰা হৈছে। প্ৰস্তাৱিত আইনখনে হিট এণ্ড ৰাণ কাণ্ডৰ ভয়াৱহতাক মোকাবিলা কৰিবলৈ যথেষ্ট উন্নীতকৰণৰ ইংগিত দিয়ে। চৰকাৰী তথ্য অনুসৰি ভাৰতত বছৰি হিট এণ্ড ৰাণ কেছত কমেও ৮০ হাজাৰ লোকে প্ৰাণ হেৰুৱায় বা গুৰুতৰভাৱে আঘাতপ্ৰাপ্ত হয়। কেৱল দিল্লীতে ২০২১ চনত ৭০৮টা হিট এণ্ড ৰান দুৰ্ঘটনাত ৭১৯ জন লোকে প্ৰাণ হেৰুৱাইছে, যিয়ে আইনগত পৰিৱৰ্তনৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তাক বুজাইছে।
প্ৰস্তাৱিত আইনখনে হিট এণ্ড ৰাণ গোচৰক এনেদৰে শ্ৰেণীভুক্ত কৰিছে য’ত আৰক্ষীয়ে দুৰ্ঘটনাটোত জড়িত বাহনখন বা ইয়াৰ মালিকক চিনাক্ত কৰিব নোৱাৰে। এই পাৰ্থক্যৰ লক্ষ্য হৈছে আইনী প্ৰক্ৰিয়াসমূহ সুশৃংখলিত কৰা আৰু ন্যায় তৎকালীনভাৱে লাভ কৰাটো নিশ্চিত কৰা।
সামাজিক উদ্বেগ সংজ্ঞায়িত কৰা:
প্ৰস্তাৱিত আইনখনত হিট এণ্ড ৰাণৰ বিধান অন্তৰ্ভুক্ত কৰাটোৱে এনে গোচৰৰ বৃদ্ধি পোৱা দৃষ্টান্তৰ প্ৰতি সঁহাৰি প্ৰতিফলিত কৰে। চৰকাৰী বিষয়াসকলে দৃঢ়তাৰে কয় যে অপৰাধৰ স্থানৰ পৰা পলায়ন কৰাটো সহ্য কৰা নহ’ব বুলি বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। সামাজিক উদ্বেগসমূহৰ সৈতে মোকাবিলা কৰি প্ৰস্তাৱিত আইনখনে কেৱল হিট এণ্ড ৰাণ গোচৰৰ বাবেই নহয়, অন্যান্য সমাজৰ বিষয়সমূহৰ বাবেও এক কাঠামো সৃষ্টি কৰে, যেনে মব লিঞ্চিং, আইন প্ৰয়োগ আৰু ন্যায়ৰ ক্ষেত্ৰত এক ব্যাপক দৃষ্টিভংগী স্থাপন কৰা।
স্নেচিং ল'লৈ সম্প্ৰসাৰণ:
হিট-এণ্ড-ৰাণৰ বিধানৰ উপৰিও ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতাই আইনী সংজ্ঞা আৰু কাঢ়ি লোৱাৰ শাস্তি প্ৰৱৰ্তন কৰে, যিটো অপৰাধ পূৰ্বৰ আইনত স্পষ্টভাৱে সংজ্ঞায়িত কৰা হোৱা নাছিল। প্ৰস্তাৱিত আইনখনৰ ৩০২ নং ধাৰাত উল্লেখ কৰা হৈছে যে যেতিয়া অপৰাধীয়ে কোনো ব্যক্তিৰ পৰা চলনশীল সম্পত্তি বলপূৰ্বকভাৱে জব্দ কৰে তেতিয়া চুৰি কাঢ়ি লোৱাৰ দৰে হৈ পৰে। কাঢ়ি লোৱাৰ শাস্তি হ’ল তিনি বছৰ পৰ্যন্ত কাৰাদণ্ড, লগতে জৰিমনাও।
বিশেষকৈ মহিলাৰ পৰা মোবাইল ফোন আৰু চেইন স্নেচিঙৰ গোচৰ বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে স্নেচিং অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ আইনসমূহৰ এই সম্প্ৰসাৰণে ক্ৰমাৎ উদ্বেগক সম্বোধন কৰিছে। গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে আধুনিক ৰূপৰ চুৰিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ ব্যৱস্থাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, এনে অপৰাধৰ বাবে আইনী কাঠামো প্ৰদান কৰে।
বিতৰ্কিত আটকৰ ব্যৱস্থা:
ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতাৰ এটা অধিক বিতৰ্কিত দিশ অভিযুক্ত ব্যক্তিক আটক কৰাৰ সৈতে জড়িত। প্ৰস্তাৱিত আইনখনে আৰক্ষীক বৰ্ধিত ৰখাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত কৰ্তৃপক্ষই অভিযুক্ত ব্যক্তিক ৬০ বা আনকি ৯০ দিনৰ বাবে জিম্মাত ৰাখিব পাৰে, যিটো বৰ্তমানৰ ১৫ দিনৰ সময়সীমাৰ তুলনাত যথেষ্ট বৃদ্ধি। ধাৰা ১৮৭(৩)ত তদন্ত কৰা অপৰাধৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি দীৰ্ঘদিন ধৰি ৰখাৰ অনুমতি থকা নিৰ্দিষ্ট চৰ্তসমূহৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰা হৈছে।
সমালোচকসকলে যুক্তি আগবঢ়ায় যে এই বিধানে ৰাজনৈতিক উদ্দেশ্যত কঠোৰ আৰক্ষী ক্ষমতাৰ ব্যৱহাৰৰ অনুমতি দিয়ে, তেওঁলোকে দাবী কৰে যে চৰকাৰৰ এজেণ্ডা হৈছে বিৰোধীক নীৰৱ কৰা। প্ৰাক্তন আইন মন্ত্ৰী কপিল ছিবালে বৰ্ধিত আটক ক্ষমতাৰ সম্ভাৱ্য অপব্যৱহাৰ সন্দৰ্ভত উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰি ন্যায় নিশ্চিত কৰা আৰু ব্যক্তিগত অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰাৰ মাজত ভাৰসাম্যৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে।
উপসংহাৰ:
ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতাৰ অধীনত প্ৰস্তাৱিত পৰিৱৰ্তনে ভাৰতৰ আইনী কাঠামো শক্তিশালী কৰাৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে চিহ্নিত কৰিছে, বিশেষকৈ হিট এণ্ড ৰাণ গোচৰ আৰু আনুষংগিক অপৰাধসমূহৰ সমাধানৰ ক্ষেত্ৰত। কঠোৰ শাস্তি আৰোপ কৰি, অপৰাধৰ অধিক স্পষ্ট সংজ্ঞা দি, আৰু আইনী প্ৰক্ৰিয়াসমূহ সুশৃংখলিত কৰি, প্ৰস্তাৱিত আইনখনে পথ সুৰক্ষা বৃদ্ধি আৰু অধিক ন্যায়পৰায়ণ সমাজত অৰিহণা যোগোৱাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে। কিন্তু বৰ্ধিত আটকৰ বিধানটোক লৈ হোৱা বিতৰ্কই ফলপ্ৰসূ আইন প্ৰয়োগ আৰু ব্যক্তিগত অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰাৰ মাজত প্ৰয়োজনীয় সুক্ষ্ম ভাৰসাম্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। আইন প্ৰণয়ন প্ৰক্ৰিয়াটো আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে সমাজত ন্যায় আৰু ন্যায়পৰায়ণতাৰ নীতিসমূহ ৰক্ষা কৰাৰ লগতে এই প্ৰস্তাৱিত আইনসমূহে নিজৰ উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত লক্ষ্যত উপনীত হোৱাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ নিৰীক্ষণ আৰু পৰিশোধন কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় হৈয়েই আছে।
